جنجال بر سر واژه «افغان» در افغانستان

به نوشته بي بي سي، جنجال بر سر بودن یا نبودن واژه 'افغان' در شناسنامه‌های الکترونیک که قرار است به زودی توزیع شود، اوج گرفته است و هیاهو برپا کرده است. طرح چاپ این شناسنامه ها پارسال به تصویب مجلس افغانستان رسید. به گونه‌ای که قومیت و تابعیت در این شناسنامه‌ها درج نمی‌شود. حالا بعد از تصویب مجلس و امضای رئیس جمهوری، طرح توزیع شناسنامه به قانون مبدل شده است؛ هر چند روند توزیع آن به دلایل مختلف هنوز آغاز نشده است.

در هفته‌های اخیر تظاهراتی از سوی شماری برگزار شده که می‌گویند بدون درج تابعیت 'افغان'، شناسنامه‌های جدید برای آنها اعتبار ندارد. اسماعیل یون، رئیس تحریک ملی افغانستان که برگزار کننده یکی از این اعتراضات در کابل بود، می‌گوید: "یک تعداد افرادی که به اصطلاح توجیه می‌کنند که چون جمهوری اسلامی افغانستان در این تذکره‌ها (شناسنامه‌ها) ذکر است، ضرورت به ذکر افغان نیست. تاکید آنها به این مساله نشان می‌دهد که با کلمه افغان دشمنی دارند و اگر کلمه افغان ذکر شود، چه ضرر و چه نقصانی به اینها می رساند."

بسیاری کلمه افغان را تنها به قوم پشتون نسبت می‌دهند و معتقد اند که درج 'افغان' در شناسنامه‌های جدید، تحمیل هویت پشتون‌ها بر اقوام غیرپشتون در افغانستان است. حفیظ منصور، عضو مجلس نمایندگان افغانستان با اشاره به جریان تصویب این طرح در پارلمان می‌گوید: "آنها باید بگویند که دیروز در کجا بودند. آن روز چگونه فکر می‌کردند، امروز چگونه فکر می‌کنند. مگر یک بحث ملی، یک بحث افغانستان شمول، بازیچه است. خوب حق دارند؛ اشتباه کردند، دوباره روند را از سر می‌گیریم و مطابق پروسیجری که در قانون اساسی پیش بینی شده، با دو ثلث آرا، ۱۸۶ رای بروند تصمیم خود را بشکنند."

کاوه جبران، نویسنده مقیم کابل می‌گوید: "توزیع شناسنامه‌های الکترونیک می‌تواند سرشماری نفوس این مملکت را بدست بدهد و یک سری کودهای تاریخی را در واقع متزلزل بکند. بحث اکثریت‌ها و اقلیت‌ها. بحث حوزه‌های انتخاباتی، بحث چگونه به قدرت رسیدن سران حکومت وحدت ملی و در واقع تشکیل حکومتی که در حال حاضر وجود دارد."

حالا دولت زیر فشار موافقان و مخالفان درج واژه افغان در شناسنامه های جدید قرار گرفته است. منابعی در ریاست جمهوری افغانستان به بی‎بی‌سی گفته اند که در نظر است سران اقوام از سراسر افغانستان فراخوانده شوند تا این موضوع را مورد بحث قرار بدهند. این منبع که نخواسته نامش فاش شود، هدف از برگزاری این گردهمایی را رسیدن به یک راه حل از طریق اجماع می‌داند.

برنامه نام‌نویسی و ثبت هویت شهروندان افغانستان از حدود یک سال پیش آغاز شده، اما با وجود وعده دولت افغانستان، توزیع شناسنامه الکترونیک بارها به تاخیر افتاده است. براساس قانون ثبت احوال نفوس افغانستان، در شناسنامه‌های الکترونیک نام و نام خانوادگی، نام پدر، نام پدربزرگ، محل سکونت فعلی، سکونت اصلی، تاریخ و محل تولد درج می‌شود. محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان قانون ثبت احوال نفوس را در ماه دسامبر سال گذشته توشیح کرد و سرشماری جمعیت افغانستان را برای برنامه‌ریزی اقتصادی در این کشور حیاتی خواند.