قلِق رفتار با دونالد ‌ترامپ

دیدار تاریخی رییس‌جمهور ایالات متحده و رهبر کره شمالی برگزار شد و ظاهراً دو طرف این دیدار، پس از مذاکرات راضی‌تر از آن چیزی بودند که تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند. کیم جونگ اون پس از چند سال سرکشی هسته‌ای با جدی‌تر شدن تهدیدات‌ترامپ به این نتیجه رسید که آنچه امروز از کاخ سفید به گوش می‌رسد با دوران اوباما متفاوت است و خطر نزدیک‌تر از گذشته است. او به درستی به این نتیجه رسید که بمب هسته‌ای و موشک در دنیای امروز برای داشتن قدرت کافی نیست و این مهم الزامات دیگری به جز سلاح هم می‌خواهد.

در کنار همه این موارد که به این ملاقات تاریخی انجامید باید پذیرفت که رهبر کره شمالی قِلِق رفتار با شخصیتی مثل‌ترامپ که بی شباهت به کیم جونگ اون هم نیست را به خوبی تشخیص داده است.‌ترامپ مرد یکجانبه‌گرایی و «همه یا هیچ» است. با نگاهی به فعالیت‌های تجاری‌ترامپ و مذاکرات اقتصادی و تجاری او پیشتر از آنکه وارد دنیای سیاست شود شاهد آن هستیم که او این روحیه را در فعالیت‌های تجاری خود نیز داشته است و خود معتقد است موفقیت‌های چشمگیرش در این حوزه نیز به «هنر مذاکره» او بازمی‌گردد. فهم‌ترامپ از مذاکره با آنچه دیپلمات‌ها از این ابزار در ذهن دارند کاملاً متفاوت است.

در نگاه‌ ترامپ مذاکرات اجماعی و چند جانبه چندان جایگاهی ندارد  و حل گام به گام مسائل اختلافی نیز وقت تلف کردن است. به عنوان نمونه او بر این باور است که در پرونده ایران و آمریکا یا همه اختلافات با هم و هم‌زمان حل می‌شود یا هیچ اختلافی حل نخواهد شد. بزرگترین مشکل‌ترامپ با توافق هسته‌ای به همین ویژگی شخصیتی او برمی‌گردد. رییس‌جمهور ایالات متحده می‌گوید «برجام بخشی از نگرانی‌ها را رفع کرد اما سایر نگرانی‌های آمریکا نسبت به سیاست‌های جمهوری اسلامی چه می‌شود؟ چون آن‌ها با برجام رفع نشده پس برجام را کنار می‌گذاریم»

تمام دلیل‌ترامپ برای کنار گذاشتن برجام در همین موضوع خلاصه می‌شود که این توافق نتوانسته (و قرار هم نبود بتواند) تمام نگرانی‌های دو طرف نسبت به هم را رفع کند. رهبر کره شمالی با فهم دقیق از این وجه از رفتارهای‌ترامپ در عرصه بین‌الملل راهبرد سیاست خارجی خود را تغییر داد و به جای اصرار بر مقابله بیشتر برای مذاکره دو جانبه با آمریکا (و نه چند جانبه با جامعه جهانی) برای حل همه اختلافات و تنش‌ها (و نه بخشی از آن‌ها) چراغ سبز نشان داد. بدیهی بود که این تغییر راهبرد کره شمالی با آغوش باز‌ترامپ مواجه خواهد شد. و نتیجه آن نیز دیدار تاریخی رهبران ایالات متحده و کره شمالی با یکدیگر و امضای سندی برای حل‌وفصل همه اختلافات بود.

روشن است که این دیدار نخستین گام برای حل پرونده پیچیده خلع سلاح کره شمالی است و نمی‌توان از هم‌اکنون از موفقیت کامل این مذاکرات سخن گفت اما از این واقعیت هم گریزی نیست که تغییر راهبرد کیم ‌جونگ اون در سیاست خارجی نقشی اساسی در آغاز فرآیندی داشت که می‌تواند در نهایت سبب تغییر اوضاع کره شمالی شود. الگوی تغییر راهبرد کره شمالی می‌تواند درس‌هایی هم برای ایران داشته باشد. مسئولان کشورمان با روی کار آمدن‌ترامپ بی توجه به تغییرات رخ داده در دیپلماسی آمریکا به همان شیوه گذشته حرکت می‌کنند.

به این معنا که با سرسختی بیشتری با آمریکا مواجه می‌شوند و در تلاشند تا با مذاکره با سایر کشورها مسائل را حل کنند. این مسئله نشانگر آن است که مقامات ایرانی به تغییرات رخ داده در آمریکا کاملاً بی توجه هستند و به جای تغییر راهبرد به همان استراتژی گذشته ادامه می‌دهند که مشخصاً نتیجه مطلوبی را در مواجهه با‌ترامپ برای ایران به ارمغان نخواهد آورد.