تاریخ انتشار : ۱۳۹۲/۰۸/۱۸ ساعت ۲۰:۵۹
کد مطلب : ۲۰۶۵۷
يادداشتي درباره سیاست خارجی نوين ايران
آيا دیپلماسی روحانی و ظريف به بار می‌نشیند؟
گروه سياسي: شورای امنیت سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۶ میلادی تحریم‌هایی از جمله انسداد دارایی‌هاي کشور و منع سفر برخی مقام‌های جمهوری اسلامی را علیه ایران وضع کرده است. آمریکا و اتحادیه اروپا هم به طور جداگانه بخش انرژی و بانکی ایران را هدف گرفته‌اند که درآمد نفتی کشور را به شدت کاهش داده است.
اشکان بنکدار جهرمی
گرچه وجود تحریمها همیشه از سوی مردم و حاکمیت امری ظالمانه و نابخشودنی تلقی شده ولی نباید گناه دولت‌هاي نهم و دهم در افرایش تأثیر این فشارها را نادیده گرفت. عدم درک صحیح رئیس‌جمهور پیشین و تیم مذاکره کننده قبلی از فضای دیپلماسی جهانی و بالطبع پیش گرفتن روشهای نامطلوب توسط مقامات سابق، نتایجی جز افزایش تحریمها و انزوای بیشتر برای کشورمان نداشت.
از سوی دیگر فقدان روشهای اقتصادی پیشگیرانه در مقابل تحریمها که از بی برنامگی دولت اصولگرا حکایت داشت باعث شده بود مردم زیر فشار مضاعف تحریم‌های خارجی و بی مدیریتی دولتمردان داخلی، قد خم کنند و سفره خود را روز به روز خالی تر ببینند. اکنون اما پس از هشت سال بی توجهی و گیر افتادن ماشین دیپلماسی در بن بستی تنگ و تار، دولت اعتذال سکاندار امور اجرایی کشور شده تا جبران مافات نماید، کاری که البته بسیار سخت مي‌نماید و درایت و سعی وافری را از سوی تیم مذاکره کننده فعلی طلب مي‌کند.
البته خواست مردم که در انتخابات 24 خرداد تجلی یافت و حمایت مقام معظم رهبری و به دنبال آن رؤسای دو قوه دیگر از دیپلماسی روحانی باعث شده تا تیم مذاکره کننده با اعتماد به نفس فوق العاده ای با قدرتهای 1+5 بر سر یک میز بنشیند. از نکات قابل توجه این دور از مذاکرات این است وزرای خارجه آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان برای پیوستن به آن عازم ژنو شده‌اند.
این تحرک سیاسی قدرتهای غربی نشان از جو مثبت مذاکرات دارد. در این بین اما، مذاکره دو جانبه وزرای خارجه دو کشور ایران و آمریکا مي‌تواند از جهات مختلف دارای اهمیت بیشتری باشد. پس از آنکه وزیر خارجه ایران گفت که به اعتقاد او امکان توافقی با قدرت‌ها در روز جمعه وجود دارد گفته مي‌شود که جان کری وزیر خارجه آمریکا به ژنو مي‌رود تا در روند مذاکرات حضور داشته باشد. همچنین گفته مي‌شود وی به دعوت کاترین اشتون نماینده عالی اتحادیه اروپا به ژنو در سوئیس خواهد رفت تا به کاهش اختلافات در مذاکرات کمک کند. سفر کری مي‌تواند مؤید اظهارات تیم ایرانی باشد که پیشتر نسبت به احتمال حصول توافقی در روز جمعه با گروه پنج به علاوه یک ابراز خوشبینی کرده بودند.
مقامات آمریکایی و دیگر دولتهای غربی اکنون به نظر مي‌رسد به این نکته رسیده باشند که در قبال نرمش ایران باید پاسخی در خور بدهند و گرههای تحریم را شل تر کنند وگرنه فرصت تاریخی رسیدن به توافق را از دست خواهند داد. شاید به همین لحاظ باشد که جی کارنی، سخنگوی فارسی زبان کاخ سفید، تاکید کرد که «دولت آمریکا در مقابل گام‌های ملموس و قابل تصدیق ایران تخفیف‌هایی در تحریمها قائل خواهد شد»، کاری که باید هر چه سریعتر انجام پذیرد چون که در غیر این صورت افکار عمومی جهان و به ویژه ایران، آنان را به عنوان کار شکنان حصول توافق هسته ای، مقصر خواهند شناخت.
دول غربی به ویژه آمریکا گرچه با احتیاط و به کندی در مسیر رفع تحریمها گام بر مي‌دارند اما به نظر نمی رسد تصمیم داشته باشند تجربه جفایی که در مقابل نرمش دولت اصلاحات، در حق آن روا داشتند را بار دیگر تکرار کنند. اکنون آمریکا گرچه از یک سو در جهت آرام نمودن مقامات اسرائیل و عربستان، به عنوان مخالفان خارجی توافق با ایران، فعال مي‌نماید ولی به نظر مي‌رسد بیش از آن مصمم به رسیدن توافقی با جمهوری اسلامی باشد. توافقی که مي‌تواند در مقابل مخالفان داخلی نزدیکی با ایران برای دولت اوباما نیز یک پیروزی تلقی شود. اوباما که در چند هفته گذشته در مقابله با نمایندگان مخالف کنگره روزهای نه چندان آسانی را پشت سر گذاشته بود با هرگونه اقدام کنگره برای افزایش تحریم‌های ایران مخالفت نموده است.
همه این فعالیتها البته در حالی صورت مي‌پذیرد که وزیر امور خارجه کشورمان که با شبکه خبری سی ان ان صحبت مي‌کرد گفت که ایران به طور کامل غنی سازی اورانیوم را معلق نخواهد کرد. محمد جواد ظریف همچنان گفت که طرف‌های مذاکره کننده می‌توانند نوعی بیانیه مشترک آماده کنند که به سه مساله بپردازد:
1- هدفی مشترک
2- پایانی برای اختلافات در ظرف کمتر از یک سال
3- تدابیر متقابل برای اعتماد سازی.
نتیجه این که، آنچه از آن تعبیر به کوتاه آمدن غرب و انزوای جنگ طلبان طرفدار اسرائیل مي‌شود تنها در سایه دیپلماسی جدید دولت اعتدال و حمایت رهبر معظم انقلاب از آن است که حاصل شده است. اکنون بازیگران سیاست خارجی کشورمان توانسته‌اند نه تنها در برون رفت ایران از تنگناهای تحمیل شده افراطیون موفق باشند بلکه با درایتی مثال زدنی راهی فراخ‌تر را در پیش روی توسعه مملکت را فراهم آورند. راهی که در آن از اظهارات ناموجه که ناظر به تشنج و ایجاد حساسیت جهانی است در آن خبری نیست و مي‌رود که استقلال و اقتدار کشور را در کنار همکاری و همراهی با دیگر کشورهای دنیا بر اساس اصل تأمین منفعت ملی رقم بزند.
گرچه وجود تحریمها همیشه از سوی مردم و حاکمیت امری ظالمانه و نابخشودنی تلقی شده ولی نباید گناه دولت‌هاي نهم و دهم در افرایش تأثیر این فشارها را نادیده گرفت. عدم درک صحیح رئیس‌جمهور پیشین و تیم مذاکره کننده قبلی از فضای دیپلماسی جهانی و بالطبع پیش گرفتن روشهای نامطلوب توسط مقامات سابق، نتایجی جز افزایش تحریمها و انزوای بیشتر برای کشورمان نداشت.
از سوی دیگر فقدان روشهای اقتصادی پیشگیرانه در مقابل تحریمها که از بی برنامگی دولت اصولگرا حکایت داشت باعث شده بود مردم زیر فشار مضاعف تحریم‌های خارجی و بی مدیریتی دولتمردان داخلی، قد خم کنند و سفره خود را روز به روز خالی تر ببینند. اکنون اما پس از هشت سال بی توجهی و گیر افتادن ماشین دیپلماسی در بن بستی تنگ و تار، دولت اعتذال سکاندار امور اجرایی کشور شده تا جبران مافات نماید، کاری که البته بسیار سخت مي‌نماید و درایت و سعی وافری را از سوی تیم مذاکره کننده فعلی طلب مي‌کند.
البته خواست مردم که در انتخابات 24 خرداد تجلی یافت و حمایت مقام معظم رهبری و به دنبال آن رؤسای دو قوه دیگر از دیپلماسی روحانی باعث شده تا تیم مذاکره کننده با اعتماد به نفس فوق العاده ای با قدرتهای 1+5 بر سر یک میز بنشیند. از نکات قابل توجه این دور از مذاکرات این است وزرای خارجه آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان برای پیوستن به آن عازم ژنو شده‌اند.
این تحرک سیاسی قدرتهای غربی نشان از جو مثبت مذاکرات دارد. در این بین اما، مذاکره دو جانبه وزرای خارجه دو کشور ایران و آمریکا مي‌تواند از جهات مختلف دارای اهمیت بیشتری باشد. پس از آنکه وزیر خارجه ایران گفت که به اعتقاد او امکان توافقی با قدرت‌ها در روز جمعه وجود دارد گفته مي‌شود که جان کری وزیر خارجه آمریکا به ژنو مي‌رود تا در روند مذاکرات حضور داشته باشد. همچنین گفته مي‌شود وی به دعوت کاترین اشتون نماینده عالی اتحادیه اروپا به ژنو در سوئیس خواهد رفت تا به کاهش اختلافات در مذاکرات کمک کند. سفر کری مي‌تواند مؤید اظهارات تیم ایرانی باشد که پیشتر نسبت به احتمال حصول توافقی در روز جمعه با گروه پنج به علاوه یک ابراز خوشبینی کرده بودند.
مقامات آمریکایی و دیگر دولتهای غربی اکنون به نظر مي‌رسد به این نکته رسیده باشند که در قبال نرمش ایران باید پاسخی در خور بدهند و گرههای تحریم را شل تر کنند وگرنه فرصت تاریخی رسیدن به توافق را از دست خواهند داد. شاید به همین لحاظ باشد که جی کارنی، سخنگوی فارسی زبان کاخ سفید، تاکید کرد که «دولت آمریکا در مقابل گام‌های ملموس و قابل تصدیق ایران تخفیف‌هایی در تحریمها قائل خواهد شد»، کاری که باید هر چه سریعتر انجام پذیرد چون که در غیر این صورت افکار عمومی جهان و به ویژه ایران، آنان را به عنوان کار شکنان حصول توافق هسته ای، مقصر خواهند شناخت.
دول غربی به ویژه آمریکا گرچه با احتیاط و به کندی در مسیر رفع تحریمها گام بر مي‌دارند اما به نظر نمی رسد تصمیم داشته باشند تجربه جفایی که در مقابل نرمش دولت اصلاحات، در حق آن روا داشتند را بار دیگر تکرار کنند. اکنون آمریکا گرچه از یک سو در جهت آرام نمودن مقامات اسرائیل و عربستان، به عنوان مخالفان خارجی توافق با ایران، فعال مي‌نماید ولی به نظر مي‌رسد بیش از آن مصمم به رسیدن توافقی با جمهوری اسلامی باشد. توافقی که مي‌تواند در مقابل مخالفان داخلی نزدیکی با ایران برای دولت اوباما نیز یک پیروزی تلقی شود. اوباما که در چند هفته گذشته در مقابله با نمایندگان مخالف کنگره روزهای نه چندان آسانی را پشت سر گذاشته بود با هرگونه اقدام کنگره برای افزایش تحریم‌های ایران مخالفت نموده است.
همه این فعالیتها البته در حالی صورت مي‌پذیرد که وزیر امور خارجه کشورمان که با شبکه خبری سی ان ان صحبت مي‌کرد گفت که ایران به طور کامل غنی سازی اورانیوم را معلق نخواهد کرد. محمد جواد ظریف همچنان گفت که طرف‌های مذاکره کننده می‌توانند نوعی بیانیه مشترک آماده کنند که به سه مساله بپردازد:
1- هدفی مشترک
2- پایانی برای اختلافات در ظرف کمتر از یک سال
3- تدابیر متقابل برای اعتماد سازی.
نتیجه این که، آنچه از آن تعبیر به کوتاه آمدن غرب و انزوای جنگ طلبان طرفدار اسرائیل مي‌شود تنها در سایه دیپلماسی جدید دولت اعتدال و حمایت رهبر معظم انقلاب از آن است که حاصل شده است. اکنون بازیگران سیاست خارجی کشورمان توانسته‌اند نه تنها در برون رفت ایران از تنگناهای تحمیل شده افراطیون موفق باشند بلکه با درایتی مثال زدنی راهی فراخ‌تر را در پیش روی توسعه مملکت را فراهم آورند. راهی که در آن از اظهارات ناموجه که ناظر به تشنج و ایجاد حساسیت جهانی است در آن خبری نیست و مي‌رود که استقلال و اقتدار کشور را در کنار همکاری و همراهی با دیگر کشورهای دنیا بر اساس اصل تأمین منفعت ملی رقم بزند.
