تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۰۶ ساعت ۱۲:۱۱
کد مطلب : ۱۴۲۴۷۶
بحران سوریه عمیق‌تر می‌شود
گروه بين‌الملل: دولت ترکیه به تهدیدات خود عمل کرد و حملات نظامی علیه مناطق کردنشین سوریه و عفرین را آغاز کرده است و آن چنان که رییس جمهور این کشور "اردوغان " می‌گوید این حملات تا رسیدن به اهداف نهایی‌اش ادامه دارد.
به گزارش خبرنگار ایسنا در لبنان، براساس دیدگاه ترکیه هیچ یک از نیروها و مجموعه‌های سازمانی کرد سوریه و سازمان یافته توسط آمریکا نمی‌توانند حتی در نزدیکی مرزهای ترکیه استقرار یابند و ترکیه با هرگونه قوت یافتن این نیروها رویارویی نظامی خواهد کرد. استدلال ترکیه این است که این نیروها زیر مجموعه عناوین تروریستی در سوریه هستند که در طول چند سال اخیر در سوریه تفسیر شده‌اند.
اما روشن است که حملات نظامی ترکیه به مناطق کردنشین سوریه هدفی فرار از مبارزه با تروریسم دارد. دولت ترکیه به خوبی می‌داند همه قدرت کردهای سوریه به برنامه‌های آمریکا باز می‌گردد، آمریکایی که برای استقرار در سوریه و به دست گیری حداقل یک چهارم از سرزمین‌های این کشور برای سال‌های آینده بسیار جدی است که به شکل طبیعی امنیت ملی کشورهای همسایه و از جمله ترکیه را به خطر می اندازد. از سویی دیگر حضور دراز مدت ارتش آمریکا در سوریه هر زمان ممکن است مجددا انبار باروت تجزیه در منطقه را منفجر کند که به طور قطع دود اصلی آن به چشم ترکیه می‌رود گرچه دیگر کشورها حتی با خساراتی کمتر از ترکش‌های این انفجار مصون نمی‌مانند.
از نگاه ترکیه طرح ایجاد نیروی سی هزار نفری حفظ امنیت مرزهای عراق، سوریه و ترکیه جدی است با آن که آمریکایی‌ها تلاش کرده‌اند تا آنکارا را راضی کنند که هدف از این طرح مرزهای مشترک ترکیه با عراق و سوریه نیست اما دولت ترکیه که خود ناظر اعمال آمریکا در پنج سال اخیر در سوریه بوده است دیگر هیچ اعتمادی به وعده‌های آمریکا آن هم در عصر دونالد ترامپ ندارد.
مواضع دولت سوریه
سوریه می‌گوید هدف آمریکا نابودی داعش نبوده و نیست و دلیل آشکار آن تلاشهای آمریکا برای سیطره بر دیرالزور و تحکیم پایه‌های طرفهای هم پیمانش بر این شهر است، علاوه بر این به اعتقاد سوریه، آمریکا حق ندارد تحت عنوان بازسازی سوریه در این کشور بماند زیرا آمریکایی‌ها خود به مثابه اشغالگرند. از نگاه دمشق نیرویی که آمریکا در صدد آموزش و سازماندهی آن تحت عناوین امنیتی مبارزه با داعش و کنترل ترددهای تروریستی از مرزهای سوریه و عراق است در حقیقت این نیروی تحت حمایت آمریکا خود یک داعش جدید است و این بیان سوریه یعنی آن که نیروی جدید تحت حمایت آمریکا می‌تواند همچون داعش مورد هجوم ارتش سوریه و هم پیمانانش در این کشور قرار گیرند.نگرانی دولت سوریه در حالی افزایش پیدا کرده است که برابر اطلاعات موجود این نیرو متشکل از سی هزار جنگجو خواهد بود که به صورتی نیابتی از سوی آمریکا در سوریه مستقر و آموزش می‌یابند. این در حالی است که آمریکا در ادعاهایی که حتی کودکان را قانع نمی‌کند مدعی است که لزوم حضور نیروهایش در سوریه و تشکیل قوای امنیتی جدید به منظور مقابله با بقایای داعش و ایجاد مقدمات لازم برای اجرای برنامه گفتگوهای ژنو است که تحت نظارت سازمان ملل دنبال می‌شود.
دمشق عملیات ارتش ترکیه در سرزمین سوریه در عفرین را به عنوان یک اقدام غیر قانونی، تجاوز گرایانه و اشغالگرانه می نگرد و خواستار پایان دادن به آن است. با آن که دولت و ارتش سوریه تا کنون در قبال این بحران دست به عصا حرکت کرده‌اند اما ارتش ترکیه هشدار داده است تا زمانی که از سوی ارتش سوریه اقدامی نشود ترکیه هیچ اقدام متقابلی علیه دولت سوریه اتخاذ نخواهد کرد. این واکنش‌ها و مواضع دولت سوریه این گمانه را تقویت کرده است که ممکن است دایره درگیری ارتش سوریه با کردهای عفرین از این منطقه جغرافیایی هم تجاوز کند.
مواضع دولت آمریکا
پیشتر نیز در تحلیل‌ها و گزارشاتی که ایسنا منتشر کرده بود تاکید شده بود که در سایه پیروزی‌های ارتش سوریه و ائتلاف نظامی روسیه، سوریه، ایران و نیروهای حزب‌الله لبنان و دیگر هم پیمانان ارتش سوریه و نیز در سایه پیشروی‌های ارتش عراق و نیروهای حشد الشعبی به سوی مرزهای مشترک با سوریه، آمریکا در تلاش است که سکان هدایت امنیتی و نظامی درمرزهای مشترک سوریه و عراق را به دست گیرد که هم به مصالح امنیتی و نظامی آمریکا در خاورمیانه باز می‌گردد و هم به سیاست حفظ امنیت اسرائیل در خاورمیانه. از همین رو در گزارشات ایسنا تاکید شده بود که رقابتی سخت بین ارتش سوریه و هم پیمانانش با ارتش آمریکا و هم پیمانانش بر سر استقرار زودهنگام بر مرزهای سوریه و عراق وجود دارد. در ادامه همین روند و پس از شکست داعش در البوکمال و رسیدن هم زمان ارتش سوریه و عراق به مرزهای مشترک و شکست داعش در دو کشور عراق و سوریه، آمریکا طرح استقرار نیروهای نظامی سی هزار نفری در داخل خا سوریه را تدارک دید تا بتواند همچنان در آینده، مرزهای عراق و سوریه را تحت کنترل بگیرد.
مخالفت ترکیه با تشکیل چنین نیروهایی که ارکان اصلی آنها را کردهای سوریه (نیروهای دموکراتیک سوریه) تشکیل می‌دهند باعث شد تا دولت آمریکا ترکیه را به اصطلاح متقاعد کند که این نیروها قرار نیست حضوری در مرزهای مشترک سوریه با ترکیه یا با ترکیه و عراق داشته باشند. البته امریکا بدون شک قصد دارد این نیروها را در سوریه سازماندهی کند و از این امر هم عقب نشینی نمی کند اما هدف اصلی این نیروها مرزهای ترکیه نیست بلکه هدف اصلی این نیروها استقرار بر روی مرزهای مشترک عراق و سوریه است. جنگ ترکیه علیه عفرین در داخل خاک سوریه نشان می‌دهد که ترکیه به تعهدات یا وعده های آمریکا مبنی بر اهداف استقرار نیروی سی هزار نفری در داخل خاک سوریه اعتماد نکرده است و الا بعید به نظر می رسید که ترکیه دست به این اقدامات نظامی دامنه دار بزند. این امر نفی کننده اهداف ترکیه در شمال خاک سوریه و شمال غربی این کشور نیست اما با توجه به این که آمریکا تمام قد در طول سه سال اخیر به آموزش و سازماندهی کردهای سوریه اقدام و نگرانی های ترکیه را نادیده گرفته است،بر تشکیک اهداف آمریکا از سوی ترکیه افزوده است.
دولت آمریکا پیشتر اعلام کرده بودکه تحولات مرزهای مشترک عراق با سوریه را به شدت مراقبت و نظارت می کند تا منجر به افزایش نقش استراتژیک ایران در سوریه و عراق و برهم خوردن معادلات نظامی به ضرر اسرائیل و مصالح امریکا در خاورمیانه نشود.
اظهارات گستاخانه وزیر خارجه آمریکا حاکی از آن است که آنها به هیچ وجه خواستار استقرار آرامش و پایان جنگ در سوریه نیستند و این امری است که حتما برای دولت ترکیه نیز روشن شده است. تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا مدعی است که حضور نظامی آمریکا در سوریه مبتنی بر سه هدف پایان وجود کامل داعش، برکناری بشار اسد از قدرت و پایان بخشیدن به نفوذ ایران در سوریه و منطقه است.
پیش از حمله ارتش ترکیه به عفرین، پنتاگون مدعی شد که قصد ایجاد ارتشی تحت عنوان حفاظت از مرزها را ندارد بلکه هدف اصلی اش حمایت از آوارگانی است که برای بازگشت به شهرها و روستاهای خود نیاز به نیروهای امنیتی دارند.علاوه بر این پنتاگون مدعی است که هدف نهایی آمریکا جلوگیری از بروز نیروهایی همچون داعش یا تجدید حیات داعش در خاک سوریه است.اما روسیه نیز پاسخ داد که آمریکا از مدتها پیش با طرح تشکیل ارتش جدید آزاد سوریه در صدد است تا استقرار خود را در خاک سوریه تضمین کند.
روند تحولات نیز نشان می‌دهد که ادعاهای دولت سوریه و روسیه در قبال تحرکات جدید آمریکا عین واقعیت است و ارتش آمریکا در سایه ایجاد نیروی سی هزار نفری هم در صدد استقرار دراز مدت در سوریه و هم در صدد کنترل مرزهای مشترک سوریه با عراق است.
مواضع دولت ترکیه
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه همپای رییس جمهور اردوغان به شدت هرگونه ایجاد نیروی تحت حمایت آمریکا از میان نیروهای کرد سوریه را رد می‌کند و تهدید کرده است که که با این نیروی جدید در داخل خاک سوریه وارد جنگ می شود. روشن است ترکیه در این امر جدی است و اگر منویاتش محقق نشود آنگاه وارد فاز نظامی با کردهای داخل سوریه می شود که تحت عنوان مجموعه های مسلح وابسته به جبهه دمکراتیک سوریه با حمایت لجستیک و سازماندهی آمریکا متشکل شده‌اند. از نگاه ترکیه هرگونه ادعای آمریکا برای حفاظت امنیت مرزهای عراق و سوریه نه قابل قبول است و نه باورکردنی. همین امر می‌تواند زمینه حملات نظامی ترکیه در شمال سوریه در منطقه عفرین محسوب شود.
وزیر خارجه ترکیه نیز تاکید کرده است که هرگونه عملیات نظامی علیه نیروهای تحت حمایت آمریکا را با ایران و روسیه هماهنگ می‌کند. این واکنش و موضع وزیر خارجه ترکیه نشان می دهد که آنها حاضرند هم پیمان بزرگشان برنجد اما اجازه تشکیل چنین نیروی امنیتی متشکل از کردهای سوریه را ندهند. این مواضع ترکیه در حالی بشکل فزاینده‌ای اعلام می‌گردد که ترکیه به شدت از عملیات نظامی ارتش سوریه و هم پیمانانش در ادلب ناراحت و نگران هستند و خواستار توقف این عملیات هستند. ارتش ترکیه نیز همه اقدامات لازم برای دخالت گسترده مستقیم در عفرین سوریه و فراتر از آن را نیز اتخاذ کرده است و روشن است با ورود ترکیه به فاز نظامی به رغم واکنش‌های احتمالی کردهای سوریه اما ترکیه تا آخر خط مجبور است آن را ادامه دهد و همین امر باعث بحرانی‌تر شدن اوضاع سوریه و منطقه می شود زیرا انعکاس این تحول نظامی بر همه توافقات سیاسی اخیر سوریه و حتی توافق آستانه و یا کنفرانس آتی سوچی انتظار می‌رود.
این مواضع ترکیه در قبال کردهای سوری مورد حمایت آمریکا گرچه ممکن است به مذاق دولت سوریه خوش بیاید اما به دلیل واکنش دولت ترکیه به عملیات نظامی ارتش سوریه در ادلب، دمشق نیز تاکید کرده است که هرگونه اقدام نظامی ترکیه در خاک سوریه به دلیل عدم هماهنگی مستقیم با دولت سوریه غیر قانونی و یک نوع عملیات اشغالگرانه است.
در حالی که آلمان و فرانسه پیام های ناخرسندی شدید خویش در قبال عملیات ترکیه در عفرین را اعلام کرده اند اما شاید بتوان گفت این اقدام ترکیه پاسخ قاطع ترکیه به فرانسه و آلمان است که طی یکماه اخیر هرگونه طرح انضمام ترکیه به اتحادیه اروپا را قاطعانه رد کرده‌اند و حالا و به رغم آن که ترکیه عضو موثر و فعال و استراتژیک در پیمان ناتو و هم پیمانی با کشورهای اروپایی به شمار می رود اما ترجیح داده است در قبال بد عهدی اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها راهی مستقل و سیاستی جدید در منطقه در پیش گیرد و از همین رو است که برای حمله به عفرین با روسیه مشورت می‌کند و به جای نزدیکی با سیاست آمریکا در منطقه رو به سوی روسیه و نظام دفاعی اس 400 می‌آورد. همچنین شاهد هستیم که چگونه مواضع مختلف آمریکا و ترکیه در قبال منبج سوریه و احتمال هجوم نظامی ارتش ترکیه به آن بین دو طرف تبادل می شود تا جایی که آمریکا به ترکیه در باره هرگونه حمله احتمالی به منبج هشدار می‌دهد و از سوی دیگر ترکیه آمریکایی‌ها را تهدید می‌کند که از حمایت ترویست‌ها ( یعنی کردهای سوریه و حزب دموکراتیک این کشور) در منبج دست بردارد تا آتش جنگ دامن آمریکایی‌ها را نگیرد.
بکر بوزداغ، سخنگوی دولت ترکیه و معاون نخست وزیر پس از جلسه کابینه به خبرنگاران گفت: طرح‌های آمریکا خطری برای امنیت ملی، تمامیت ارضی و امنیت جان شهروندان ترکیه است. ما تاکید می‌کنیم که چنین اقدامی بسیار غلط است. صبر ترکیه حدی دارد و هیچ کس نباید انتظار داشته باشد که ترکیه بیش از این خویشتنداری کند.
مواضع حزب کردی اتحاد دموکراتیک سوریه
حزب دموکراتیک کردهای سوریه بدون توجه به پیشینه تلاشهای سه ساله آمریکا برای یارگیری از کردهای سوریه به منظور ایجاد بالانس امنیتی و نظامی در سوریه در مقابل ارتش این کشور و هم پیمانانش در واکنش به تحرکات نظامی ترکیه در منطقه عفرین از طرفهای بین‌المللی خواسته است تا در مقابل هرگونه تحرکات نظامی ارتش ترکیه واکنش نشان دهند . این حزب کرد سوری اعلام کرده است که تمامی نیروهای تحت امرش در برابر اقدامات نظامی ترکیه در مناطق کردنشین سوریه و از جمله عفرین به دفاع همه جانبه اقدام خواهند کرد.
این در حالی بوده است که در طی بحران چند ساله نظامی این مجموعه کردی سوریه مواضع و اقدامات متناسب با تحولات سوریه داشته و در برخی اوقات به صورت مشترک علیه داعش به همکاری با ارتش سوریه اقدام کرده است اما به مرور زمان و به دلیل ثقل بالای حضور نظامی آمریکا و حمایتهای لجستیک و امنیتی و سیاسی آمریکا، به صورت تمام قد در چهارچوب سیاست های آمریکا در سوریه اقدام می‌کند و طبیعی است که نقطه نزاع جدیدی بین ارتش سوریه با این نیروهای کرد سوری بروز کند. حزب دموکراتیک کردهای سوریه تلاش کرده است تا نگاه های استقلال طلبانه خود در داخل خاک سوریه را مخفی نگهدارد، این امر پس از شکست طرح استقلال منطقه کردستان عراق بیشتر ملاحظه می‌شود با این همه به نظر می رسد در سایه سیاستهای آمریکا در سوریه این حزب اکنون ترجیح می‌دهد کفه آمریکا را در سوریه سنگین‌تر کند تا حفظ استقلال و یکپارچگی کشور سوریه را و این پرداخت بهایی ناخواسته از سوی کردهای سوریه است که قابل ارزیابی در بازی هرج و مرج هوشمندانه آمریکا در خاورمیانه است. در این بازی وقتی سناریوی رویارویی با داعش به پایان می‌رسد آنگاه پرونده جدیدی رویارویی‌های نظامی در جایی دیگر سرباز می‌کند.
آمریکا درصدد کنترل هم پیمانان سوریه است
پس از تحولات در شرق سوریه و رسیدن نیروهای ارتش سوریه و هم پیمانانش به مرزهای مشترک با عراق، آمریکا چهار هدف اصلی را در سوریه ترسیم کرد. بر همین اساس مجموعه‌های مسلح ضد نظام سوریه در غرب سوریه به خصوص سپاه شام در منطقه ساحلی سوریه را در غرب این کشور تقویت نمود که مصداق این تحول نظامی حمله به پایگاه هوایی روسیه در منطقه حمیمیم لاذقیه بود. از سوی دیگر نیروهای متحد عشایر عرب با کردهای سوریه را دور یک میز قرارداد تا بتواند زمینه‌های تشکیل ارتش سی هزار نفری تحت عنوان ارتش آزاد سوریه را تدارک ببیند تا از میدان نفوذ ایران در شرق سوریه کاسته و امکان تسلط بر مرزهای مشترک سوریه با عراق را فراهم کند. از سویی دیگر با این اقدامات تلاش کرد تا زمینه سازی حضور دراز مدت خویش در سوریه را فراهم تا از یکه تازی روسیه در سوریه و منطقه خاورمیانه بکاهد و بتواند خود را سهیم و شریک در راه حل سیاسی سوریه در آینده قرار دهد. در ورای همه این اهداف آمریکا تلاش می کند تا نتایج مذاکرات آستانه و به شکل طبیعی کنفرانس یا نشست ملی سوریه در سوچی روسیه را به شکست بکشاند زیرا این می‌تواند اولین مدخل ورود محکمتر آمریکا به میدان مذاکرات سیاسی ژنو باشد.
شاید آمریکا باور نمی‌کرد که اعلان زودهنگامش از تشکیل ارتش سی هزار نفری حفظ امنیت مرزهای سوریه این چنین و با این سرعت با واکنش‌های سخت از همه اطراف روبرو شود. آمریکا که تلاش داشت با این حربه دست روس‌ها را در سوریه ببندد و هم پیمانانش را به دردسر بیاندازد حالا خودش با مشکل مواجه شده است.
مواضع روسیه
روسیه در حالی توافق آستانه و نتایج آن را با ایران و ترکیه در پی می‌گیرد که دارای اختلافات در دیدگاه ها با هر دو کشور روبرو است. از یک سو ترکیه که بعد از کودتای نافرجام چرخشی عجیب به سوی مسکو کرده است بر سر موضوع کردهای سوریه و اعطای خودمختاری اختلاف نظر آشکاری با مسکو دارد. روسیه علاقمند است تا کردها در نشست ملی سوری ها در سوچی نقشی مهم ایفاء کنند تا هم به بحران سوریه پایان دهد و هم راه و پل احداثی آمریکا از طریق کردهای سوریه و حزب دموکراتیک کردهای سوریه را خراب کند. از همین رو روسیه اکنون ضمن اعلام مخالفت با هرگونه گسترش نبرد با کردهای سوریه از سوی ارتش ترکیه خواستار پایان این بحران است و در عین حال عملا نوعی سکوت معنادار اختیار کرده تا در این بین شاهد پیچش بیشتر آمریکا در سوریه باشد زیرا به اعتقاد روسیه، آمریکا هیچ برنامه امیدوار کننده‌ای در سوریه ندارد بلکه به دنبال افزایش سطح درگیری و ساقط کردن نظام و دولت مشروع سوریه است. از سوی دیگر روسیه نمی‌تواند همه تحولات خارومیانه را آنگونه که ایران می خواهد قرائت کند، روسیه با اسرائیل و عربستان سعودی در ارتباط است و می‌داند که نمی تواند این دو طرف منطقه‌ای را نادیده بگیرد زیرا این امر می‌تواند منشا جدید و دامنه داری در بروز و شدت اختلافات امریکا و روسیه در خاورمیانه باشد ضمن این که برخی مصالح منطقه ای مرز تعامل روسیه با این دو طرف را محدود تر می‌کند.
با این همه روسیه می‌داند که به رغم آن که ایران و سوریه دو طرف اساسی برای برگزاری نشست سوچی محسوب می شوند اما ممکن است دامنه جنگ ترکیه در عفرین آن قدر وسعت یابد که هر گونه تلاشهای سیاسی توافق آستانه برای برگزار مفید نشست سوچی را بر هم زند از همین رو حتما تلاش خواهد کرد تا ضمن حفظ ترکیه در مدار نشست آستانه، او را ترغیب کند تا در زمان سریعتری به جنگ علیه کردهای سوریه پایان دهد.
از سوی دیگر روسیه می‌داند که ترکش میدان نبرد در عفرین سوریه بین ترکیه و کردهای حزب دمکراتیک این کشور محدود نمی‌ماند و آمریکایی ها از جمله طرف‌هایی هستند که در این نبرد آسیب می‌بینند و یا حداقل آن گونه خواهد بود که نقشه‌های پیش روی آمریکا در سوریه دیگر به آسانی قابل اجراء نخواهد بود، از همین رو مسکو با یک چشم نگاه به حفظ ترکیه در هم پیمانی با خود دارد و با چشمی دیگر نگاه در آن دارد که فاصله‌های ترکیه با آمریکا در سوریه عمیق‌تر و طولانی‌تر شود.
روسیه در طول بحران سوریه ضمن آن که استراتژی‌های نظامی آشکاری در حمایت از نظام سوریه و ریاست جمهوری بشار اسد در پیش گرفت اما هم زمان ارتباط خود را با هیچیک از طرفهای منطقه‌ای و بین‌المللی قطع نکرد. همین امر باعث شد تا آمریکا، روسیه را به عنوان طرف قوی در سوریه به رسمیت بشناسد. علاوه بر بر آن پس از کودتای نافرجام در ترکیه مسکو توانست ترکیه را با خود همراه کرده و مجموعه توافق آستانه را در کنار ایران ایجاد کند. در همین حال پادشاهی سعودی را در برابر تحولات سوریه به نقش دست دومی کشاند و در عین حال دروازه گفتگو با آمریکا را باز گذارد گرچه در شرایط کنونی روسیه می‌داند آمریکا با تکیه بر نیروهای خود در شرق و شمال شرق و جنوب شرق سوریه بین یک سوم تا یک چهارم از سرزمین سوریه را در اختیار دارد و همین امر لاجرم روسیه را به ادامه گفتگوها با آمریکا در باره سوریه سوق می‌دهد.
حمله ترکیه به عفرین به کجا می‌انجامد؟
روشن است که ترکیه نمی‌تواند به جنگی درازمدت علیه کردهای سوریه ادامه دهد. ترکیه تلاش می‌کند تا در سایه این جنگ به مصالحی مشخص در قبال آمریکا و روسیه دست یابد ضمن آن که امنیت مرزهای خود در قبال هرگونه تحرکات کردهای سوریه را تامین کند. این امر ممکن است منجر به وساطت آمریکا بین نیروهای دموکراتیک کردهای سوریه با دولت ترکیه شود و منجر به آن گردد که این نیروها تعهد دهند فاصله‌ای مشخص از مرزهای ترکیه را حفظ کرده و هیچ نیروی نظامی از میان مجموعه‌های کردی به شکل مسلح در این منطقه یا حدفاصل مرزی حضور نداشته باشند. از سوی دیگر یکسری از نقاط مرزی استراتژیک از نگاه ارتش ترکیه به شکل دایمی در امنیت کامل و خالی از حضور کردهای سوریه باشد. این راه حل و وساطت امریکا می‌تواند مقدمه همکاری ترکیه و آمریکا در بحران سوریه از نو باشد که می‌تواند تهدیداتی را متوجه دولت سوریه و روسیه و هم پیمانان ارتش سوریه کند. این امر در حالی احتمال وقوع دارد که هر دو طرف آمریکایی و ترکی در میدان نبردهای سوریه به شکل غیر قانونی و بدون تایید اولیه دولت سوریه حضور یافته اند و از نگاه دولت سوریه دو طرف اشغالگر محسوب می‌شوند. از سوی دیگر از هم اکنون این نگرانی‌ها افزایش یافته است که ممکن است برخی طرفهای ترکیه ای با سیاست خارجی آمریکا بر سر محدود کردن ایران در سوریه همنوا شوند و آنگاه این احتمال می‌رود که نه تنها روابط ترکیه با روسیه دستخوش تغییر شود که بسیاری از دستارودهای کنفرانس آستانه نیز با اخلال مواجه شود زیرا شکی نیست که آمریکا برای آن که بتواند در مذاکرات تحت نظارت سازمان ملل متحد در وین و ژنو قدرت گذشته خود را به دست اورد راهی ندارد جز آن که ائتلاف در محیط کنفرانس آستانه و نشست ملی سوری‌ها در سوچی را بر هم زند.
گزارش از خبرنگار ایسنا: علی منتظری
اما روشن است که حملات نظامی ترکیه به مناطق کردنشین سوریه هدفی فرار از مبارزه با تروریسم دارد. دولت ترکیه به خوبی می‌داند همه قدرت کردهای سوریه به برنامه‌های آمریکا باز می‌گردد، آمریکایی که برای استقرار در سوریه و به دست گیری حداقل یک چهارم از سرزمین‌های این کشور برای سال‌های آینده بسیار جدی است که به شکل طبیعی امنیت ملی کشورهای همسایه و از جمله ترکیه را به خطر می اندازد. از سویی دیگر حضور دراز مدت ارتش آمریکا در سوریه هر زمان ممکن است مجددا انبار باروت تجزیه در منطقه را منفجر کند که به طور قطع دود اصلی آن به چشم ترکیه می‌رود گرچه دیگر کشورها حتی با خساراتی کمتر از ترکش‌های این انفجار مصون نمی‌مانند.
از نگاه ترکیه طرح ایجاد نیروی سی هزار نفری حفظ امنیت مرزهای عراق، سوریه و ترکیه جدی است با آن که آمریکایی‌ها تلاش کرده‌اند تا آنکارا را راضی کنند که هدف از این طرح مرزهای مشترک ترکیه با عراق و سوریه نیست اما دولت ترکیه که خود ناظر اعمال آمریکا در پنج سال اخیر در سوریه بوده است دیگر هیچ اعتمادی به وعده‌های آمریکا آن هم در عصر دونالد ترامپ ندارد.
مواضع دولت سوریه
سوریه می‌گوید هدف آمریکا نابودی داعش نبوده و نیست و دلیل آشکار آن تلاشهای آمریکا برای سیطره بر دیرالزور و تحکیم پایه‌های طرفهای هم پیمانش بر این شهر است، علاوه بر این به اعتقاد سوریه، آمریکا حق ندارد تحت عنوان بازسازی سوریه در این کشور بماند زیرا آمریکایی‌ها خود به مثابه اشغالگرند. از نگاه دمشق نیرویی که آمریکا در صدد آموزش و سازماندهی آن تحت عناوین امنیتی مبارزه با داعش و کنترل ترددهای تروریستی از مرزهای سوریه و عراق است در حقیقت این نیروی تحت حمایت آمریکا خود یک داعش جدید است و این بیان سوریه یعنی آن که نیروی جدید تحت حمایت آمریکا می‌تواند همچون داعش مورد هجوم ارتش سوریه و هم پیمانانش در این کشور قرار گیرند.نگرانی دولت سوریه در حالی افزایش پیدا کرده است که برابر اطلاعات موجود این نیرو متشکل از سی هزار جنگجو خواهد بود که به صورتی نیابتی از سوی آمریکا در سوریه مستقر و آموزش می‌یابند. این در حالی است که آمریکا در ادعاهایی که حتی کودکان را قانع نمی‌کند مدعی است که لزوم حضور نیروهایش در سوریه و تشکیل قوای امنیتی جدید به منظور مقابله با بقایای داعش و ایجاد مقدمات لازم برای اجرای برنامه گفتگوهای ژنو است که تحت نظارت سازمان ملل دنبال می‌شود.
دمشق عملیات ارتش ترکیه در سرزمین سوریه در عفرین را به عنوان یک اقدام غیر قانونی، تجاوز گرایانه و اشغالگرانه می نگرد و خواستار پایان دادن به آن است. با آن که دولت و ارتش سوریه تا کنون در قبال این بحران دست به عصا حرکت کرده‌اند اما ارتش ترکیه هشدار داده است تا زمانی که از سوی ارتش سوریه اقدامی نشود ترکیه هیچ اقدام متقابلی علیه دولت سوریه اتخاذ نخواهد کرد. این واکنش‌ها و مواضع دولت سوریه این گمانه را تقویت کرده است که ممکن است دایره درگیری ارتش سوریه با کردهای عفرین از این منطقه جغرافیایی هم تجاوز کند.
مواضع دولت آمریکا
پیشتر نیز در تحلیل‌ها و گزارشاتی که ایسنا منتشر کرده بود تاکید شده بود که در سایه پیروزی‌های ارتش سوریه و ائتلاف نظامی روسیه، سوریه، ایران و نیروهای حزب‌الله لبنان و دیگر هم پیمانان ارتش سوریه و نیز در سایه پیشروی‌های ارتش عراق و نیروهای حشد الشعبی به سوی مرزهای مشترک با سوریه، آمریکا در تلاش است که سکان هدایت امنیتی و نظامی درمرزهای مشترک سوریه و عراق را به دست گیرد که هم به مصالح امنیتی و نظامی آمریکا در خاورمیانه باز می‌گردد و هم به سیاست حفظ امنیت اسرائیل در خاورمیانه. از همین رو در گزارشات ایسنا تاکید شده بود که رقابتی سخت بین ارتش سوریه و هم پیمانانش با ارتش آمریکا و هم پیمانانش بر سر استقرار زودهنگام بر مرزهای سوریه و عراق وجود دارد. در ادامه همین روند و پس از شکست داعش در البوکمال و رسیدن هم زمان ارتش سوریه و عراق به مرزهای مشترک و شکست داعش در دو کشور عراق و سوریه، آمریکا طرح استقرار نیروهای نظامی سی هزار نفری در داخل خا سوریه را تدارک دید تا بتواند همچنان در آینده، مرزهای عراق و سوریه را تحت کنترل بگیرد.
مخالفت ترکیه با تشکیل چنین نیروهایی که ارکان اصلی آنها را کردهای سوریه (نیروهای دموکراتیک سوریه) تشکیل می‌دهند باعث شد تا دولت آمریکا ترکیه را به اصطلاح متقاعد کند که این نیروها قرار نیست حضوری در مرزهای مشترک سوریه با ترکیه یا با ترکیه و عراق داشته باشند. البته امریکا بدون شک قصد دارد این نیروها را در سوریه سازماندهی کند و از این امر هم عقب نشینی نمی کند اما هدف اصلی این نیروها مرزهای ترکیه نیست بلکه هدف اصلی این نیروها استقرار بر روی مرزهای مشترک عراق و سوریه است. جنگ ترکیه علیه عفرین در داخل خاک سوریه نشان می‌دهد که ترکیه به تعهدات یا وعده های آمریکا مبنی بر اهداف استقرار نیروی سی هزار نفری در داخل خاک سوریه اعتماد نکرده است و الا بعید به نظر می رسید که ترکیه دست به این اقدامات نظامی دامنه دار بزند. این امر نفی کننده اهداف ترکیه در شمال خاک سوریه و شمال غربی این کشور نیست اما با توجه به این که آمریکا تمام قد در طول سه سال اخیر به آموزش و سازماندهی کردهای سوریه اقدام و نگرانی های ترکیه را نادیده گرفته است،بر تشکیک اهداف آمریکا از سوی ترکیه افزوده است.
دولت آمریکا پیشتر اعلام کرده بودکه تحولات مرزهای مشترک عراق با سوریه را به شدت مراقبت و نظارت می کند تا منجر به افزایش نقش استراتژیک ایران در سوریه و عراق و برهم خوردن معادلات نظامی به ضرر اسرائیل و مصالح امریکا در خاورمیانه نشود.
اظهارات گستاخانه وزیر خارجه آمریکا حاکی از آن است که آنها به هیچ وجه خواستار استقرار آرامش و پایان جنگ در سوریه نیستند و این امری است که حتما برای دولت ترکیه نیز روشن شده است. تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا مدعی است که حضور نظامی آمریکا در سوریه مبتنی بر سه هدف پایان وجود کامل داعش، برکناری بشار اسد از قدرت و پایان بخشیدن به نفوذ ایران در سوریه و منطقه است.
پیش از حمله ارتش ترکیه به عفرین، پنتاگون مدعی شد که قصد ایجاد ارتشی تحت عنوان حفاظت از مرزها را ندارد بلکه هدف اصلی اش حمایت از آوارگانی است که برای بازگشت به شهرها و روستاهای خود نیاز به نیروهای امنیتی دارند.علاوه بر این پنتاگون مدعی است که هدف نهایی آمریکا جلوگیری از بروز نیروهایی همچون داعش یا تجدید حیات داعش در خاک سوریه است.اما روسیه نیز پاسخ داد که آمریکا از مدتها پیش با طرح تشکیل ارتش جدید آزاد سوریه در صدد است تا استقرار خود را در خاک سوریه تضمین کند.
روند تحولات نیز نشان می‌دهد که ادعاهای دولت سوریه و روسیه در قبال تحرکات جدید آمریکا عین واقعیت است و ارتش آمریکا در سایه ایجاد نیروی سی هزار نفری هم در صدد استقرار دراز مدت در سوریه و هم در صدد کنترل مرزهای مشترک سوریه با عراق است.
مواضع دولت ترکیه
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه همپای رییس جمهور اردوغان به شدت هرگونه ایجاد نیروی تحت حمایت آمریکا از میان نیروهای کرد سوریه را رد می‌کند و تهدید کرده است که که با این نیروی جدید در داخل خاک سوریه وارد جنگ می شود. روشن است ترکیه در این امر جدی است و اگر منویاتش محقق نشود آنگاه وارد فاز نظامی با کردهای داخل سوریه می شود که تحت عنوان مجموعه های مسلح وابسته به جبهه دمکراتیک سوریه با حمایت لجستیک و سازماندهی آمریکا متشکل شده‌اند. از نگاه ترکیه هرگونه ادعای آمریکا برای حفاظت امنیت مرزهای عراق و سوریه نه قابل قبول است و نه باورکردنی. همین امر می‌تواند زمینه حملات نظامی ترکیه در شمال سوریه در منطقه عفرین محسوب شود.
وزیر خارجه ترکیه نیز تاکید کرده است که هرگونه عملیات نظامی علیه نیروهای تحت حمایت آمریکا را با ایران و روسیه هماهنگ می‌کند. این واکنش و موضع وزیر خارجه ترکیه نشان می دهد که آنها حاضرند هم پیمان بزرگشان برنجد اما اجازه تشکیل چنین نیروی امنیتی متشکل از کردهای سوریه را ندهند. این مواضع ترکیه در حالی بشکل فزاینده‌ای اعلام می‌گردد که ترکیه به شدت از عملیات نظامی ارتش سوریه و هم پیمانانش در ادلب ناراحت و نگران هستند و خواستار توقف این عملیات هستند. ارتش ترکیه نیز همه اقدامات لازم برای دخالت گسترده مستقیم در عفرین سوریه و فراتر از آن را نیز اتخاذ کرده است و روشن است با ورود ترکیه به فاز نظامی به رغم واکنش‌های احتمالی کردهای سوریه اما ترکیه تا آخر خط مجبور است آن را ادامه دهد و همین امر باعث بحرانی‌تر شدن اوضاع سوریه و منطقه می شود زیرا انعکاس این تحول نظامی بر همه توافقات سیاسی اخیر سوریه و حتی توافق آستانه و یا کنفرانس آتی سوچی انتظار می‌رود.
این مواضع ترکیه در قبال کردهای سوری مورد حمایت آمریکا گرچه ممکن است به مذاق دولت سوریه خوش بیاید اما به دلیل واکنش دولت ترکیه به عملیات نظامی ارتش سوریه در ادلب، دمشق نیز تاکید کرده است که هرگونه اقدام نظامی ترکیه در خاک سوریه به دلیل عدم هماهنگی مستقیم با دولت سوریه غیر قانونی و یک نوع عملیات اشغالگرانه است.
در حالی که آلمان و فرانسه پیام های ناخرسندی شدید خویش در قبال عملیات ترکیه در عفرین را اعلام کرده اند اما شاید بتوان گفت این اقدام ترکیه پاسخ قاطع ترکیه به فرانسه و آلمان است که طی یکماه اخیر هرگونه طرح انضمام ترکیه به اتحادیه اروپا را قاطعانه رد کرده‌اند و حالا و به رغم آن که ترکیه عضو موثر و فعال و استراتژیک در پیمان ناتو و هم پیمانی با کشورهای اروپایی به شمار می رود اما ترجیح داده است در قبال بد عهدی اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها راهی مستقل و سیاستی جدید در منطقه در پیش گیرد و از همین رو است که برای حمله به عفرین با روسیه مشورت می‌کند و به جای نزدیکی با سیاست آمریکا در منطقه رو به سوی روسیه و نظام دفاعی اس 400 می‌آورد. همچنین شاهد هستیم که چگونه مواضع مختلف آمریکا و ترکیه در قبال منبج سوریه و احتمال هجوم نظامی ارتش ترکیه به آن بین دو طرف تبادل می شود تا جایی که آمریکا به ترکیه در باره هرگونه حمله احتمالی به منبج هشدار می‌دهد و از سوی دیگر ترکیه آمریکایی‌ها را تهدید می‌کند که از حمایت ترویست‌ها ( یعنی کردهای سوریه و حزب دموکراتیک این کشور) در منبج دست بردارد تا آتش جنگ دامن آمریکایی‌ها را نگیرد.
بکر بوزداغ، سخنگوی دولت ترکیه و معاون نخست وزیر پس از جلسه کابینه به خبرنگاران گفت: طرح‌های آمریکا خطری برای امنیت ملی، تمامیت ارضی و امنیت جان شهروندان ترکیه است. ما تاکید می‌کنیم که چنین اقدامی بسیار غلط است. صبر ترکیه حدی دارد و هیچ کس نباید انتظار داشته باشد که ترکیه بیش از این خویشتنداری کند.
مواضع حزب کردی اتحاد دموکراتیک سوریه
حزب دموکراتیک کردهای سوریه بدون توجه به پیشینه تلاشهای سه ساله آمریکا برای یارگیری از کردهای سوریه به منظور ایجاد بالانس امنیتی و نظامی در سوریه در مقابل ارتش این کشور و هم پیمانانش در واکنش به تحرکات نظامی ترکیه در منطقه عفرین از طرفهای بین‌المللی خواسته است تا در مقابل هرگونه تحرکات نظامی ارتش ترکیه واکنش نشان دهند . این حزب کرد سوری اعلام کرده است که تمامی نیروهای تحت امرش در برابر اقدامات نظامی ترکیه در مناطق کردنشین سوریه و از جمله عفرین به دفاع همه جانبه اقدام خواهند کرد.
این در حالی بوده است که در طی بحران چند ساله نظامی این مجموعه کردی سوریه مواضع و اقدامات متناسب با تحولات سوریه داشته و در برخی اوقات به صورت مشترک علیه داعش به همکاری با ارتش سوریه اقدام کرده است اما به مرور زمان و به دلیل ثقل بالای حضور نظامی آمریکا و حمایتهای لجستیک و امنیتی و سیاسی آمریکا، به صورت تمام قد در چهارچوب سیاست های آمریکا در سوریه اقدام می‌کند و طبیعی است که نقطه نزاع جدیدی بین ارتش سوریه با این نیروهای کرد سوری بروز کند. حزب دموکراتیک کردهای سوریه تلاش کرده است تا نگاه های استقلال طلبانه خود در داخل خاک سوریه را مخفی نگهدارد، این امر پس از شکست طرح استقلال منطقه کردستان عراق بیشتر ملاحظه می‌شود با این همه به نظر می رسد در سایه سیاستهای آمریکا در سوریه این حزب اکنون ترجیح می‌دهد کفه آمریکا را در سوریه سنگین‌تر کند تا حفظ استقلال و یکپارچگی کشور سوریه را و این پرداخت بهایی ناخواسته از سوی کردهای سوریه است که قابل ارزیابی در بازی هرج و مرج هوشمندانه آمریکا در خاورمیانه است. در این بازی وقتی سناریوی رویارویی با داعش به پایان می‌رسد آنگاه پرونده جدیدی رویارویی‌های نظامی در جایی دیگر سرباز می‌کند.
آمریکا درصدد کنترل هم پیمانان سوریه است
پس از تحولات در شرق سوریه و رسیدن نیروهای ارتش سوریه و هم پیمانانش به مرزهای مشترک با عراق، آمریکا چهار هدف اصلی را در سوریه ترسیم کرد. بر همین اساس مجموعه‌های مسلح ضد نظام سوریه در غرب سوریه به خصوص سپاه شام در منطقه ساحلی سوریه را در غرب این کشور تقویت نمود که مصداق این تحول نظامی حمله به پایگاه هوایی روسیه در منطقه حمیمیم لاذقیه بود. از سوی دیگر نیروهای متحد عشایر عرب با کردهای سوریه را دور یک میز قرارداد تا بتواند زمینه‌های تشکیل ارتش سی هزار نفری تحت عنوان ارتش آزاد سوریه را تدارک ببیند تا از میدان نفوذ ایران در شرق سوریه کاسته و امکان تسلط بر مرزهای مشترک سوریه با عراق را فراهم کند. از سویی دیگر با این اقدامات تلاش کرد تا زمینه سازی حضور دراز مدت خویش در سوریه را فراهم تا از یکه تازی روسیه در سوریه و منطقه خاورمیانه بکاهد و بتواند خود را سهیم و شریک در راه حل سیاسی سوریه در آینده قرار دهد. در ورای همه این اهداف آمریکا تلاش می کند تا نتایج مذاکرات آستانه و به شکل طبیعی کنفرانس یا نشست ملی سوریه در سوچی روسیه را به شکست بکشاند زیرا این می‌تواند اولین مدخل ورود محکمتر آمریکا به میدان مذاکرات سیاسی ژنو باشد.
شاید آمریکا باور نمی‌کرد که اعلان زودهنگامش از تشکیل ارتش سی هزار نفری حفظ امنیت مرزهای سوریه این چنین و با این سرعت با واکنش‌های سخت از همه اطراف روبرو شود. آمریکا که تلاش داشت با این حربه دست روس‌ها را در سوریه ببندد و هم پیمانانش را به دردسر بیاندازد حالا خودش با مشکل مواجه شده است.
مواضع روسیه
روسیه در حالی توافق آستانه و نتایج آن را با ایران و ترکیه در پی می‌گیرد که دارای اختلافات در دیدگاه ها با هر دو کشور روبرو است. از یک سو ترکیه که بعد از کودتای نافرجام چرخشی عجیب به سوی مسکو کرده است بر سر موضوع کردهای سوریه و اعطای خودمختاری اختلاف نظر آشکاری با مسکو دارد. روسیه علاقمند است تا کردها در نشست ملی سوری ها در سوچی نقشی مهم ایفاء کنند تا هم به بحران سوریه پایان دهد و هم راه و پل احداثی آمریکا از طریق کردهای سوریه و حزب دموکراتیک کردهای سوریه را خراب کند. از همین رو روسیه اکنون ضمن اعلام مخالفت با هرگونه گسترش نبرد با کردهای سوریه از سوی ارتش ترکیه خواستار پایان این بحران است و در عین حال عملا نوعی سکوت معنادار اختیار کرده تا در این بین شاهد پیچش بیشتر آمریکا در سوریه باشد زیرا به اعتقاد روسیه، آمریکا هیچ برنامه امیدوار کننده‌ای در سوریه ندارد بلکه به دنبال افزایش سطح درگیری و ساقط کردن نظام و دولت مشروع سوریه است. از سوی دیگر روسیه نمی‌تواند همه تحولات خارومیانه را آنگونه که ایران می خواهد قرائت کند، روسیه با اسرائیل و عربستان سعودی در ارتباط است و می‌داند که نمی تواند این دو طرف منطقه‌ای را نادیده بگیرد زیرا این امر می‌تواند منشا جدید و دامنه داری در بروز و شدت اختلافات امریکا و روسیه در خاورمیانه باشد ضمن این که برخی مصالح منطقه ای مرز تعامل روسیه با این دو طرف را محدود تر می‌کند.
با این همه روسیه می‌داند که به رغم آن که ایران و سوریه دو طرف اساسی برای برگزاری نشست سوچی محسوب می شوند اما ممکن است دامنه جنگ ترکیه در عفرین آن قدر وسعت یابد که هر گونه تلاشهای سیاسی توافق آستانه برای برگزار مفید نشست سوچی را بر هم زند از همین رو حتما تلاش خواهد کرد تا ضمن حفظ ترکیه در مدار نشست آستانه، او را ترغیب کند تا در زمان سریعتری به جنگ علیه کردهای سوریه پایان دهد.
از سوی دیگر روسیه می‌داند که ترکش میدان نبرد در عفرین سوریه بین ترکیه و کردهای حزب دمکراتیک این کشور محدود نمی‌ماند و آمریکایی ها از جمله طرف‌هایی هستند که در این نبرد آسیب می‌بینند و یا حداقل آن گونه خواهد بود که نقشه‌های پیش روی آمریکا در سوریه دیگر به آسانی قابل اجراء نخواهد بود، از همین رو مسکو با یک چشم نگاه به حفظ ترکیه در هم پیمانی با خود دارد و با چشمی دیگر نگاه در آن دارد که فاصله‌های ترکیه با آمریکا در سوریه عمیق‌تر و طولانی‌تر شود.
روسیه در طول بحران سوریه ضمن آن که استراتژی‌های نظامی آشکاری در حمایت از نظام سوریه و ریاست جمهوری بشار اسد در پیش گرفت اما هم زمان ارتباط خود را با هیچیک از طرفهای منطقه‌ای و بین‌المللی قطع نکرد. همین امر باعث شد تا آمریکا، روسیه را به عنوان طرف قوی در سوریه به رسمیت بشناسد. علاوه بر بر آن پس از کودتای نافرجام در ترکیه مسکو توانست ترکیه را با خود همراه کرده و مجموعه توافق آستانه را در کنار ایران ایجاد کند. در همین حال پادشاهی سعودی را در برابر تحولات سوریه به نقش دست دومی کشاند و در عین حال دروازه گفتگو با آمریکا را باز گذارد گرچه در شرایط کنونی روسیه می‌داند آمریکا با تکیه بر نیروهای خود در شرق و شمال شرق و جنوب شرق سوریه بین یک سوم تا یک چهارم از سرزمین سوریه را در اختیار دارد و همین امر لاجرم روسیه را به ادامه گفتگوها با آمریکا در باره سوریه سوق می‌دهد.
حمله ترکیه به عفرین به کجا می‌انجامد؟
روشن است که ترکیه نمی‌تواند به جنگی درازمدت علیه کردهای سوریه ادامه دهد. ترکیه تلاش می‌کند تا در سایه این جنگ به مصالحی مشخص در قبال آمریکا و روسیه دست یابد ضمن آن که امنیت مرزهای خود در قبال هرگونه تحرکات کردهای سوریه را تامین کند. این امر ممکن است منجر به وساطت آمریکا بین نیروهای دموکراتیک کردهای سوریه با دولت ترکیه شود و منجر به آن گردد که این نیروها تعهد دهند فاصله‌ای مشخص از مرزهای ترکیه را حفظ کرده و هیچ نیروی نظامی از میان مجموعه‌های کردی به شکل مسلح در این منطقه یا حدفاصل مرزی حضور نداشته باشند. از سوی دیگر یکسری از نقاط مرزی استراتژیک از نگاه ارتش ترکیه به شکل دایمی در امنیت کامل و خالی از حضور کردهای سوریه باشد. این راه حل و وساطت امریکا می‌تواند مقدمه همکاری ترکیه و آمریکا در بحران سوریه از نو باشد که می‌تواند تهدیداتی را متوجه دولت سوریه و روسیه و هم پیمانان ارتش سوریه کند. این امر در حالی احتمال وقوع دارد که هر دو طرف آمریکایی و ترکی در میدان نبردهای سوریه به شکل غیر قانونی و بدون تایید اولیه دولت سوریه حضور یافته اند و از نگاه دولت سوریه دو طرف اشغالگر محسوب می‌شوند. از سوی دیگر از هم اکنون این نگرانی‌ها افزایش یافته است که ممکن است برخی طرفهای ترکیه ای با سیاست خارجی آمریکا بر سر محدود کردن ایران در سوریه همنوا شوند و آنگاه این احتمال می‌رود که نه تنها روابط ترکیه با روسیه دستخوش تغییر شود که بسیاری از دستارودهای کنفرانس آستانه نیز با اخلال مواجه شود زیرا شکی نیست که آمریکا برای آن که بتواند در مذاکرات تحت نظارت سازمان ملل متحد در وین و ژنو قدرت گذشته خود را به دست اورد راهی ندارد جز آن که ائتلاف در محیط کنفرانس آستانه و نشست ملی سوری‌ها در سوچی را بر هم زند.
گزارش از خبرنگار ایسنا: علی منتظری
