خاتمی: ایرانی به پشتوانه فرهنگ عظیمش با وجود همه رنج​هایی که دیده، توانسته روی پای خود بایستد

حجت الاسلام سیدمحمد خاتمی در حاشیه دیدار از نمایشگاه آثار دست بافته رضی میری و آثار کهن که در خانه هنرمندان به نمایش در آمد، در گفتگویی با اشاره به تاثیر تعامل فرهنگی ملت ها بر کاهش خشونت و گفت وگوی تمدن ها اظهار داشت: ایرانیان در طول تاریخ، فراز و نشیب های زیادی را طی کرده اند و این فرهنگ ایرانیان بوده که آنها را حفظ کرده است؛ حتی آنچه که از بیرون آمده است در درون این فرهنگ شکل و فرم خاص خود را گرفته است و البته این تاثیرگذاری به جوامعی اختصاص دارد که تمدن آفرین هستند و ایران جزو چند کشور تمدن آفرین جهان است.

وی با بیان اینکه تمدن آفرینی نشان دهنده روح عظیم جامعه است، گفت: فرهنگ از سویی پدیدآورنده تمدن است و از سوی دیگر بازتابنده تمدن است. خاتمی در ادامه با اشاره به تلفیق روحیه ایرانی با فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: ایرانیان با روی باز اسلام را پذیرا شدند و در آن ندای آزادی و رهایی را دیدند اما ایرانی ماندند و اسلام را پذیرفتند. ایرانی در آفرینش تمدن اسلامی اگر نگوییم نقش منحصر به فرد اما نقشی ممتاز داشته است و اگرچه نمی خواهم سهم دیگر ملت ها را در آفرینش تمدن بزرگ، باشکوه و فاخر اسلامی انکار کنم اما ایرانی در فلسفه، فقه، هنر و آفرینش پیشگام بوده است.

او روحیه مقاوم ایرانی را مورد توجه قرار داد و گفت: ایرانی آن روحیه ایست که به پشتوانه فرهنگ عظیمش با وجود همه رنج هایی که دیده، توانسته روی پای خود بایستد. ایرانی توانسته مغول را در خود هضم کند و از روحیه توام با خشونت مغول، مسجد گوهرشاد را بسازد. این فرهنگ ریشه در گذشته دارد و شفقت، مهربانی، هم زیستی و با هم بودن از خصوصیات این فرهنگ است.

رییس جمهور پیشین ایران افزود: ما امروز به دلیل فرهنگ ایرانی و اسلامی خود با آنچه در غزه می گذرد، متأثریم و با مظلومان فلسطینی همدردی می کنیم؛ ستمی که بر این مردم مظلوم می رود و جنایت و درندگی که توسط تروریسم دولتی بر مردم تحمیل می شود در فرهنگ ما محکوم است چرا که روحیه ایرانی روحیه همراهی با مظلوم است.

خاتمی به همدلی و زندگی مسالمت آمیز ایرانیان با ادیان و فرهنگ های مختلف در کنار یکدیگر اشاره کرد و گفت: یکبار در غرب گفتم که ما ایرانیان، ضدیهود نبودیم و مسلمان، یهودی، زردشتی و مسیحی در کنار هم زندگی کرده ایم و اگرچه بسیاری از حکومت ها به مسلمانان و غیرمسلمانان ظلم کرده اند اما مردم ایران با هم زیسته اند. یهودی ستیزی و سامی ستیزی، هولوکاست و یهودکشی مختص فرهنگ غرب است. ما در فرهنگ ایرانی، مظلوم خواهی و تحمل و با هم بودن را داشتیم و این روحیه هم در متن فرهنگ ایرانی است و هم اسلام این را به ما داده است.

رییس جمهور پیشین ایران، تفاوت روحیه ایرانیان با دیگر مدعیان اسلام -که خشونت می کنند- را در مایه های فرهنگ ایرانی- اسلامی خواند و افزود: ما ایرانیان وقتی به قرآن نگاه کردیم، دیدیم 113 سوره با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می شود نه بسم الله المنتقم و الجبار؛ اینها اسم خداست اما سوره هایش را با رحمن و رحیم آغاز می کند یعنی جنبه مهربانی و شفقت را یادآور می شود. ما فهمیدیم اسلام این را می گوید و روحیه اسلام، روحیه مهربانیست نه خشونت.

وی ادامه داد: اگر جنگ و جهادی هم در این سرزمین بوده است، تحت تاثیر تعلیمات اهل بیت (ع) و پیامبر (ص)، ضدخشونت بوده یعنی آنجا که خشونت بوده، ما دفاع کردیم؛ مگر جنگ 8 ساله غیر از این بود. ما کاری نداشتیم به دنیا اما آنها حمله کردند و مردم دفاع کردند؛ چنین دفاعی، دفاع مقدس است.

خاتمی با ابراز تاسف از اینکه امروز گروه های افراطی به نام جهاد، آدم می کشند و هر کس را نمی پسندند، سر می برند و زنان را می فروشند، این پرسش را مطرح کرد که کجای این رفتار خشن با اسلام سازگار است؟ وی با تاکید بر اینکه روحیه ایرانی امروز هم با خشونت مخالف است گفت: خشونت به هر صورتی باشد- چه در رابطه حکومت با مردم، چه روابط مردم با مردم و چه در رابطه ی ملت های مسلمان با دیگر ملت ها- مردود است. البته آنجا که مورد خشونت قرار گیریم، می ایستیم و باید بایستیم و این هم روحیه ایرانی است که از اسلام گرفته است.

خاتمی در ادامه و پس از بازدید از بخش های مختلف نمایشگاه، فرش را از جمله عرصه هایی خواند که روح ایرانی، زیبایی و لطافت در آن منعکس است و پشت این همه زیبایی، دست های پینه بسته و جانهای رنجدیده کسانی است که زندگی برایشان تلخ بوده اما برای زیبا کردن زندگی دیگران تلاش کرده اند. وی با اشاره به تلاش های دولتش برای پیگیری بیمه و جلوگیری از سوءاستفاده از بافندگان فرش گفت: پشت این کارهای زیبا یک روح لطیف رنج کشیده قرار دارد و تنوعی که در این کارهاست نشاندهنده تنوع اقوام و فرهنگ ایرانی است.

خاتمی با ستایش زیبایی و روح وحدت بخش آثار دست بافته افزود: این نقش ها چنان در هم می روند و بهم نزدیک می شوند که با همه تنوع و کثرت، یک چیز دیده می شود. روح زیبای ایرانی در فرش ایرانی دیده می شود و پشت این تنوع و تکثر، یک وحدت فرهنگی نهفته است.

وی با تشکر از دست اندرکاران حفظ و نگاهداشت هنر با سابقه فرشبافی و عرضه آن به دنیا یادآور شد: باید این را به دانشجویان درس دهیم که هر یک از این آثار، نماینده بخش هایی از تمدن وسیع ما هستند. ما در ایرانی بودن، اسلامی بودن و شیعه بودن متصل می شویم البته اینکه می گویم شیعه بودن خدای نکرده به این معنا نیست که یهودی ها، مسیحی ها و زردشتی ها جزو ملت ایران نیستند؛ فرهنگ ایرانی به گونه ای بوده که مسیحی و مسلمان منهای حکومت ها با یکدیگر در ارتباط بودند و زندگی می کردند. مسیحی، زردشتی و یهودی ما هم امام حسین (ع) را دوست دارند. یادم است در اردکان که زردشتی ها زیاد هستند در مراسم محرم شرکت می کردند و معتقد بودند امام حسین به واسطه ازدواج با شاهزاده ایرانی داماد ایرانیان است.

خاتمی در توضیح پیوستگی فرهنگی میان ادیان مختلف ایرانی اظهار کرد: فرهنگ شیعی و اسلام به گونه ای که در ایران رواج یافته و آمیختگی با روح ایرانی، یک چهره آرام، صبور، متحمل و در عین حال ماندگار ایجاد کرده است. ایرانی با اینکه در طول تاریخ، شکست ها، رنج ها، حمله ها و قحطی ها دیده اما روحیه اش را حفظ کرده و نشکسته است؛ نگاهش به آینده بوده آن هم آینده ای زیبا که بر مهربانی، شفقت، محبت و دوستی استوار باشد. ایرانی همچنان که دوست داشته بین حکومت و مردم رفاقت و مهربانی وجود داشته باشد و حرمت مردم حفظ شود، علاقه دارد بین مردم ایران با دیگر ملل مهربانی وجود داشته باشد.

رییس جمهور پیشین ایران، فقدان اخلاق در دنیای امروز را موجب سخت شدن زندگی در عرصه بین الملل دانست و بیان کرد: از جمله خصایص عمده فرهنگ ایرانی اخلاق مداری و احترام به دیگری است؛ فراموش نکنیم که پیامبر اسلام رسالت خود را تکامل مکارم اخلاق عنوان کردند و چه دردآور است که کسانی به نام اسلام، آدم می کشند و جنایت کرده و سر قطع می کنند و تمام موازین اخلاقی را زیر پا می گذارند و خودشان را پیرو اسلام واقعی می دانند.

وی در پایان گفت: افتخار می کنیم به ملت خودمان که اخلاق، شفقت و مهربانی و انسان دوستی را ارج گذاشته اند و می توان این اخلاق و یکایک آنچه گفتم را در این قالی ها مشاهده کرد. نمایشگاه آثار دست بافته رضی میری در خانه هنرمندان برگزار می شود و در بخشی از نمایشگاه، آثاری از 5 عکاس و یک نقاش در رابطه با هنر فرشبافی در معرض دید عموم قرار گرفته است.

در طول بازدید سیدمحمد خاتمی از نمایشگاه، حاضران در خانه هنرمندان به ابراز احساس نسبت به وی می پرداختند و با وی عکس یادگاری می گرفتند. رضی میری هنگام بازدید از بخش های مختلف نمایشگاه توضیحات مربوط به هر یک از آثار را مطرح می کرد.