کشف عامل آسیب به عروق خونی در بیماران کرونایی

این مقاله که در مجله Science Advances منتشر شد، دو ژن مرتبط S۱۰۰۰A۸ و S۱۰۰۰A۹ را شناسایی کرد که در پلاکت‌های بیماران مبتلا به کووید-۱۹ وجود دارد و باعث می‌شود پروتئین‌های مرتبط با میلوئید (MRP) ۸ و ۱۴ بیشتر ساخته شوند. در این مطالعه سطح این دو پروتئین با سطح انعقاد و التهاب در عروق، شدت بیماری بیشتر و ماندن طولانی مدت در بیمارستان مرتبط بود.

در حمایت از این نظریه که پلاکت‌ها در هسته آسیب عروق خونی در کووید-۱۹ قرار دارند، تیم تحقیق نشان داد دارو‌های تایید شده مانع فعال شدن پلاکت‌ها از طریق پروتئین سطح پلاکت P۲Y۱۲ (کلوپیدوگرل یا تیکاگرلور) و باعث کاهش شدت کووید-۱۹ می‌شوند.

 پلاکت‌های در معرض کووید-۱۹، سلول‌های پوشش دهنده رگ‌های خونی (سلول‌های اندوتلیال) را عمدتا از طریق پروتئینی به نام p-selectin تغییر می‌دهند که پلاکت‌ها را محکم‌تر می کنند و احتمال تشکیل لخته را افزایش می‌دهند.تسا بارت، محقق این مطالعه می‌گوید: یافته‌های ما نقش جدیدی را برای پلاکت‌ها در آسیب عروق خونی کووید-۱۹ نشان می‌دهد و ممکن است تا حد زیادی توضیح دهد که چه چیزی این ویروس را بسیار کشنده‌تر از خویشاوندان آن می‌کند.

به گفته نویسندگان این مطالعه، التهاب غیرطبیعی در سطح بدن و لخته شدن خون در اوایل همه گیری به عنوان ویژگی‌های اصلی بیماری شدید کووید-۱۹ شناخته شد و این دو با یکدیگر مرتبط هستند.در جریان این مطالعه سلول‌های اندوتلیال عروق کوچک در معرض مایع آزاد شده از پلاکت‌های بیماران کووید-۱۹ یا بیماران سالم مشابه قرار گرفتند، سپس مواد ژنتیکی (RNA) برای خواندن ترتیب «حروف» مولکولی که کد ژن‌های فعال (رونویسی) را در هر مورد تشکیل می‌دهد، تعیین توالی شد. در حضور پلاکت‌های فعال شده با کووید-۱۹، تغییراتی در فعالیت سلول‌های اندوتلیال در معرض آن‌ها با ۴۸۵ رونویسی کمتر فعال و ۸۰۳ مورد مشاهده شد. ژن‌های متفاوتی که در کووید-۱۹ بیان می‌شوند با لخته شدن، التهاب و تضعیف اتصالات بین سلول‌های اندوتلیال ارتباط دارند که باعث می‌شوند سرم خون به داخل بافت نفوذ کند و باعث ایجاد ادم ریوی در موارد شدید شود، جایی که ریه‌های بیماران پر از مایع است.

از فهرست بزرگ اولیه عاملان بالقوه، ارجاع متقابل با پایگاه‌های داده، لیست نامزد‌ها را به دو قطعه مرتبط با مواد ژنتیکی کاهش داد: S۱۰۰A۸ و S۱۰۰A۹ که برای ساختمان MRP ۸ و ۱۴ کدگذاری شده بودند. به این ترتیب وجود کووید-۱۹ در بیماران مشخص شد. میزان MRP۸/۱۴ تولید شده توسط پلاکت‌ها و سایر سلول‌ها در مقایسه با بیماران بدون عفونت ۱۶۶ درصد افزایش داشت. سطوح بالاتر MRP۸/۱۴ با لخته شدن غیرطبیعی (ترومبوز)، التهاب و بیماری‌های بحرانی در بیماران بستری مبتلا به کووید-۱۹ مرتبط بود. به طرز شگفت انگیزی، تنظیم بیش از حد S۱۰۰A۸/A۹ پس از تماس پلاکت‌ها با یکی از این کروناویروس‌ها با نام CoV-OC۴۳ که باعث سرماخوردگی می‌شود، رخ نداد.

علاوه بر این تیم تحقیق دریافتند که آسیب اندوتلیال ناشی از پلاکت و لخته شدن غیرطبیعی ممکن است از طریق عملکرد p-selectin در اجزای پلاکتی به نام گرانول آلفا رخ دهد. p-selectin که معمولا در داخل دانه‌های α قرار دارد، با فعال شدن پلاکت‌ها به خارج «تلنگر» می‌یابد و در آنجا باعث تجمع پلاکت‌ها و سیگنال‌هایی می‌شود که پاسخ ایمنی محلی را افزایش می‌دهند.

محققان همچنین دریافتند که مهار کننده‌های ضد انعقاد P۲Y۱۲ بیان S۱۰۰A۸ و S۱۰۰A۹ را در پلاکت‌ها به مدت ۱۸ هفته ۱۸ درصد کاهش می‌دهند و از طریق پلاکت‌های کووید - ۱۹مانع القای آسیب عروق خونی می‌شوند. 
دکتر جفری برگر، نویسنده ارشد مطالعه می‌گوید: مطالعه حاضر از این نظریه حمایت می‌کند که پلاکت‌ها سلول‌های اندوتلیال را از طریق P-selectin فعال و هر دو p-selectin و MRP۸/۱۴ به آسیب عروق و افزایش خطر مرگ کمک می‌کنند.

برگر می‌گوید: ACTIV-۴a همچنین به زودی آزمایش تاثیر مهارکننده P-selectin به نام کریزانلیزوماب را در بیماران بستری شده با کووید-۱۹ آغاز می‌کند. هدف قرار دادن P-selectin ممکن است فعال شدن سلول‌های پلاکت و اندوتلیال و تداخل آن‌ها را متوقف کند، جایی که مهار کننده‌های P۲Y۱۲ فقط پلاکت‌ها را مخاطب قرار می‌دهند.