کوشش بیهوده برخي از نگاه دولت‌آبادی

این نویسنده پیشکسوت که به تازگی بازخوانی و تحلیل «وزیری امیر حسنک» را بر اساس «تاریخ بیهقی» منتشر کرده در مراسم پایانی دومین دوره جایزه داستان «بیهقی» که روز جمعه 23 اسفندماه در تالار ایوان شمس برگزار شد، گفت: از جوانان سپاس‌گزارم. نیرویی که در جامعه ما می‌جوشد، همیشه امیدبخش است. علاقه به هنر و ادبیات و فرهنگ این سرزمین به رغم همه مشکلات همواره پویا خواهد ماند و کسانی که می‌خواهند جلو این امر مقدس را بگیرند، کوشش بیهوده می‌کنند و به قول آن که گفت «زحمت ما می‌داری»، کار دیگری انجام نمی‌دهند.

او در ادامه اظهار کرد: من فکر نمی‌کردم وقتی وارد دوره فترت در ادبیات شدیم، بار دیگر ادبیات در میان جوانان ما شناخته و ارج نهاده شود و در آن کوشش و پیگیری و فراگیری مستمر و متداوم شود. بسیار خرسندم که این بخش از جوانان ما به سمت دیگری رفته‌اند که یکی از مهم‌ترین نام‌ها و عزیز‌ترین آثار ادبی ایران یعنی نام و اثر ابوالفضل بیهقی را انتخاب کرده‌اند. به این شکل این جمع پیشنهاد می‌کنند که بیهقی خوانده شود که دشوار است اما بسیار لازم است. دولت‌آبادی همچنین گفت: کاری که فردوسی در اسطوره پهلوانی و تاریخ انجام داد، بیهقی در تاریخ و نثر انجام داده است. خواندن بیهقی به ما کمک می‌کند که بدانیم در کجا بوده‌ایم و کجا هستیم. کار او در نوشتن از مناسبات انسانی و پرورش شخصیت‌ها بدون این‌که فکر کند هنر بزرگی انجام می‌دهد، بسیار مهم است. تواضع که اخلاقی پذیرفته‌شده در فرهنگ ایران است و در آثار فردوسی هم تجلی یافته، در کار بیهقی ادامه پیدا می‌کند. او در کمال تواضع کار بسیار مهمی انجام داده است.

این نویسنده سپس عنوان کرد: کار بیهقی برای من بسیار آموزنده بوده است از جهت انصاف و نگاه غیرجزمی به واقعیت تاریخی و جذاب‌تر از آن نویسندگی کردن در تاریخ. بیهقی تاریخ می‌نویسد و در عین تاریخ مشاهدات را می‌نویسد، در عین مشاهدات روابط انسانی را می‌نویسد و در عین نوشتن مناسبات انسانی تداعی‌های خود را می‌نویسد. در نتیجه بیهقی به آن‌چه در سنت ادبی قدیمی ما با عنوان داستان در داستان وجود دارد، عمل می‌کند. این موضوع در ادبیات منثور ما بسیار دیده می‌شود و بیهقی هم برای این‌که برای بیان مسائلش شواهد بیاورد‌، در داستان «حسنک وزیر» سه مورد دیگر را نقل کرده است که یکی از آن سه مورد را این‌جا برای‌تان می‌خوانم.

دولت‌آبادی در ادامه گفت: پیش از این بنا داشتم «خبر رسیدن رسول خلیفه» را بخوانم، برای این‌که شاهدی باشد که آن نویسنده چنان وصف می‌کند که ما نویسندگان قرن نوزدهم را به این صفت می‌شناسیم و بخصوص بالزاک در این زمینه نمونه بود از این جهت، و این توصیف آن‌قدر دقیق است که شخص فکر می‌کند نویسنده‌ای 60 سال پیش این‌ها را نوشته است. دولت‌آبادی در حالی که به دنبال متنی که می‌خواست بخواند می‌گشت،‌ به شوخی گفت: «بیا دیگه! اگه نیایی همون رسول را می‌خوانم ها!» او در ادامه بخش‌هایی از «حسنک وزیر» را خواند.