ورود فزاینده پناهجویان به بازار کار در آلمان

گروه بین الملل: دولت فدرال آلمان می‌خواهد پناهجویان را هر چه سریع‌تر به حوزه کار وارد کند. در آغاز ماه نوامبر سال جاری، دولت مدت زمانی را که طی آن پناهجویان اجازه شروع کار را ندارند، کوتاه کرد.
هوبرتوس هیل، وزیر کار آلمان در ماه اکتبر اعلام کرد، مراکز کاریابی (جاب سنتر) به نوبه خود قرار است از پناهجویانی که چشم‌انداز اقامت در آلمان دارند، پس از گذراندن دوره‌های همپیوندی (اینتگراسیون) هم از آن‌ها حمایت کند و هم از آن‌ها بخواهند وارد حوزه کار شوند.
اما آیا این اقدامات می‌تواند به کاهش کمبود نیروی متخصص در آلمان کمک کند؟ تجربیات چند سال گذشته چه چیزی را نشان می‌دهد؟ این پرسشی است که پژوهشگران انستیتوی تحقیقات اقتصادی آلمان (DIW) و دانشگاه اتو فردریش بامبرگ به آن پرداخته‌اند. این پژوهشگران تشخیص داده‌اند که هر روز شمار بیشتری از پناهجویان مورد مطالعه شغل دارند و به طور فزاینده‌ای به عنوان نیروی متخصص کار می‌کنند.
بر اساس این پژوهش، مردان پناهجویی که بیشتر از چهار سال پیش وارد بازار کار شده‌اند؛ حدود ۵۵درصد از آن‌ها در سال ۲۰۲۰ شغل داشتند، در حالی که سال ۲۰۱۶ این رقم ۱۶درصد بوده است. در میان زنان، در همین بازه زمانی، سطح اشتغال از ۶ به ۱۷درصد افزایش یافته است.
این پژوهش افرادی را که بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۲۰ به آلمان وارد شده‌اند، در نظر گرفته است. اکثر پرسش‌شوندگان در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ وارد خاک آلمان شده‌اند. پاسخ‌دهندگان تاکنون دست‌کم سه بار در نظرسنجی‌های سالانه "پنل اجتماعی-اقتصادی" (SOEP) شرکت کرد‌ه‌اند.
بر اساس این مطالعه، اکثر پناهجویان به عنوان نیروی متخصص یا کارگر غیرماهر وارد بازار کار آلمان شده‌اند. با این حال، در طول چهار سال مورد بررسی، پیشرفت‌ها به‌ویژه در میان مردان مشهود بوده است. در سال ۲۰۲۰، یک سوم از مردان ۱۸ تا ۶۵ ساله پناهجو از پیش به‌عنوان نیروی متخصص به کار اشتغال داشتند و تنها ۱۸درصد هنوز به‌عنوان کارگران غیرماهر کار می‌کردند. همین روند در میان زنان پناهجو نیز مشهود است که در سطحی پایین‌تر اشتغال داشته‌اند: در سال ۲۰۲۰ تنها ۱۰درصد به عنوان نیروی متخصص و ۵درصد به عنوان کارگران غیرماهر کار می‌کردند.
از کل پناهجویان شاغل در سال ۲۰۲۰، حدود ۶۰درصد به عنوان نیروی متخصص کار می‌کردند. این بدان معناست که آنها توانسته‌اند آموزش حرفه‌ای دو تا سه ساله یا مدرک مشابه ارائه دهند. از سوی دیگر، نیروی کار غیرماهر یا نیازی به ارائه مدرک حرفه‌ای نداشته‌اند و یا دست‌کم از یک سال آموزش حرفه‌ای برخوردارند.
تعیین‌کننده تسلط به زبان و داشتن مدرک تخصصی است
با این حال، طبق داده‌ها، در مشاغلی که به بالاترین مدارک تحصیلی نیاز است، سطح اشتغال پناهجویان بسیار نازل و بیشتر یک استثناء است. در این رابطه، در مقایسه با بقیه جمعیت کشور، پناهجویانی که دارای مدرک تخصصی دانشگاهی هستند، بیش از دیگران در سطح کارگر غیرماهر کار می‌کنند.
نویسندگان در مورد علت این امر توضیح می‌دهند که این دسته از پناهجویان احتمالاً از کار غیرماهر خود به عنوان وسیله‌ای برای امرار معاش روزانه خود استفاده می‌کنند و هم‌زمان در تلاش هستند تا تمام الزامات شغلی در رشته واقعی و تخصصی خود را برآورده کنند.
بر اساس این پژوهش، "پتانسیل برای استخدام بیشتر نیروی متخصص"، به ویژه در میان پناهجویانی وجود دارد که به عنوان کارگر غیرماهر کار می‌کنند. وزیر کار آلمان اخیراً از کارفرمایان درخواست کرده است که "به پناهجویان فرصت شغلی بدهند، حتی اگر هنوز به طور کامل آلمانی صحبت نمی‌کنند".
کورنلیا کریستن، پژوهشگر ارشد "پنل اجتماعی-اقتصادی" و استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه بامبرگ، می‌گوید، داده‌ها نشان می‌دهند که "شرکت در دوره‌های زبان و دوره‌های تخصصی تا چه اندازه سودمند است". بنابراین مجموعه داده‌ها نشان می‌دهد که عوامل زیر احتمال تغییر از یک شغل غیرماهر به یک شغل تخصصی را بیشتر می‌کند.
مهم‌ترین عامل: تسلط به زبان
مهم‌ترین عامل، تسلط به زبان است. از سوی دیگر، مدارک تخصصی باید درست باشند: یا پناهجویان مدارک تحصیلی خود را از خارج از کشور ارائه می‌دهند که در آلمان ارزشیابی و به رسمیت شناخته می‌شود، یا مدارک تحصیلی را در آلمان کسب می‌کنند.
بر اساس این مطالعه، هنوز امکانات زیادی برای ادغام زنان در بازار کار وجود دارد که از آن‌ها بهره گرفته نشده‌اند. علاوه بر عوامل ذکر شده در بالا که در یافتن شغل مؤثر هستند، مسائل دیگری مانند عدم امکان نگهداری از کودکان نیز هست.
گفته می‌شود که زنان در موقعیت اشتغال، از دستمزد کار خود سود می‌برند. در مطالعه دیگری، محققان دریافته‌اند که در زوج‌های پناهجو که هر دو شاغل هستند، زنان در روز "فقط" ۴۰ دقیقه بیشتر از مردان وقت خود را صرف کارهای مراقبتی بدون دستمزد، مانند مراقبت از کودکان، کارهای خانه، خرید و تعمیرات می‌کنند؛ و این کمتر از بقیه جمعیت کشور است.