تحریم و یک مسئله اقتصادی

گروه اقتصادی: به نظر می‌آید این روزها دیگر سخن از کتمان اثرات مشهود تحریم کارآیی خود را از دست داده است و نمی‌توان با این فشار شدید وارد آمده به دلیل تحریم‌ها که هم در اقتصاد کلان و هم در اقتصاد خرد آثار آن را شاهد هستیم بتوان از مزایای تحریم‌ شدن سخن گفت. حتی تریبون‌های عمومی نیز که سابقه «سفیدنمایی» از شرایط تحریمی را در کارنامه خود داشته‌اند این روزها توان تکذیب واقعیت تلخ تحریم را ندارند. البته در خصوص چگونگی مقابله با این شرایط دو دیدگاه کلی در نظام تصمیم‌گیری کشور وجود دارد.

 بخشی از تصمیم‌گیران دیپلماسی و مذاکره را راه مقابله با تحریم‌ها می‌دانند و بخشی دیگر از آنچه «نگاه به داخل» خوانده می‌شود حمایت کرده و بر این باور هستند که با جدی گرفتن سیاست‌های «اقتصاد مقاومتی» می‌توان طرف مقابل را از اعمال تحریم‌ها پشیمان کرد. آنچه در عمل رخ می‌دهد هم نه این است، نه آن و می‌توان گفت با نوعی سردرگرمی مدیریتی روبرو هستیم که آثار تحریم‌ها را دو چندان می‌کند اما برای گذر از شرایط تحریمی ابتدا باید به یک پرسش اساسی پاسخ دهیم. آن پرسش این است که «چرا تحریم می‌شویم؟» اگر به بررسی دقیق این پرسش توجه نشان دهیم و پاسخ صحیحی برای آن بیابیم می‌توانیم نقشه راه صحیح و کارآمدی را برای گذر از شرایط بحرانی موجود پیدا کنیم.

 به نظر می‌آید  علت آن که تحریم‌های آمریکا این چنین تاثیر قابل ملاحظه‌ای را بر اقتصاد ملی و معیشت ملت وارد می‌آورد را  باید علاوه بر دلایل آن در حوزه دیپلماسی، در یک مسئله اقتصادی جستجو کنیم. پیش از پاسخ به پرسش طرح شده بیاییم به این بیندیشیم که «چرا اروپایی‌ها با وجود تمایل جدی و واقعی برای حفظ برجام از محفوظ نگاه داشتن توافق هسته‌ای ناتوان هستند؟»، پاسخ را می‌توان با نگاهی به ارقامی که در روابط اقتصادی شرکت‌ها و صنایع اروپایی با اقتصاد آمریکا وجود دارد پیدا کرد.

بدیهی است که شرکت‌های اروپایی هیچگاه آن ارقام کلان را برای رابطه با ایرانی که تحریم شده  از دست نخواهند داد. از همین مسئله می‌توان برای یافتن پاسخ «چرا تحریم می‌شویم؟» هم استفاده کرد. ایران به سادگی تحریم می‌شود، زیرا خود را ذیل اقتصاد جهانی تعریف نکرده و از حضور در عرصه بین‌الملل واهمه دارد. اگر در مقطع دو ساله‌ای که پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای گشایشی جدی برای کار با جهان پدید آمد درهای کشور را به سوی اقتصاد جهانی گشوده بودیم و بدون محدودیت صدها قرارداد اقتصادی که از سوی کشورهای صنعتی  برای حضور در ایران پیشنهاد شده بود را پذیرفته بودیم امروز به همین سادگی تحریم می‌شدیم؟!

مطلب پایانی آن که قطعا رویکرد حاکم بر دیپلماسی می‌تواند فشار تحریم‌ها را کاهش و یا افزایش دهد اما برای تحریم نشدن به چیزی بیشتر از آنچه «تعامل سازنده» خوانده می‌شود نیاز داریم و آن پذیرش الزامات و مقدمات قرار گرفتن در اقتصاد جهانی است.