اگر گوش شنوایی بین تصمیم‌گیران باشد

محمد توکلی

---

گروه مقالات: درباره‌ی نوع رابطه‌ی حوزه‌های علمیه و حکومت بحث‌های مختلفی مطرح می‌شود و در تازه‌ترین نمونه شاهد اظهار نظر صریح رهبری معظم درباره‌ی این موضوع بودیم و ایشان در دیدار با شورای عالی حوزه‌های علمیه فرمودند: ‌‌‌اگر حکومت اشتباه کرد حوزه‌های علمیه تذکر بدهند‌‌‌.

بیان این نکته در صورتی که گوش شنوایی در بین دیگر تصمیم گیران باشد می‌تواند فصل نویی در روابط حاکمیت با حوزه و بالعکس شود. پیش نیاز عمل به این نظر رهبری نظام این است که شاهد استقلال نسبی حوزه‌های علمیه باشیم زیرا در صورتی که حوزه‌ها زیر سایه‌ی نهادهای حاکمیتی باشند طبیعتا امکان فعالیت و مطالبه گری آزادانه از حکومت را نخواهند داشت و این امکان تذکر دادن خطاها از آن‌ها سلب می‌شود. نکته‌ی دیگر این است که بیان رهبری شامل همه‌ی اجزای حکومت خواهد بود و بر اساس دیگر بیانات ايشان حتی نقد رهبری و سیاست‌های کلی نظام که در حکم فرامین ولی فقیه است هم بلا اشکال اعلام شده. در نتیجه به هیچ وجه منطقی نیست که دیگر ارگان‌ها بر خلاف خواست رهبری نظام مانع از نقد مسئولان نظام شوند.

این مهم آنگاه محقق خواهد شد که هم حکومت و هم آحاد جامعه به این باور رسیده باشند محتاج نقد و منتقد هستند و تملق و چاپلوسی با همه‌ی شیرینی‌های ظاهری اش جز خسران به همراه نخواهد داشت. محدود کردن فضای نقد و برخورد با منتقد بیش و پیش از هر کسی به ضرر نظام خواهد شد و عدم درک این نکته‌ی ساده سبب آن شده است که آنان که خود را دلسوز نظام معرفی می‌کنند با وضع محدودیت‌های نابجا و مخالف خواست رهبری معظم بیشترین آسیب را برای کشور به بار بیاورند.

بهتر آن است که همه‌ی آنان که تاب نقد را ندارند و برخورد قضایی را به گفتگو‌ ترجیح می‌دهند به دعوت‌های مکرر و مصرح رهبری به نقد خود و حاکمیت توجه کنند و بعنوان مثال برای انتشار چند گزارش از تخلفات احتمالی روی داده در یک نهاد عنان از کف ندهند یا مثال کمی دورترِ از این نقد ناپذیری واکنش عده‌ای نسبت به صحبت‌های چند سال پیش عماد افروغ است که اتفاقا نکته‌ای شبیه به همین بیان رهبری را گفته بود اما جماعتی به اسم دفاع از حریم ولایت با این استاد فرهیخته‌ی دانشگاه چه‌ها که نکردند. این گونه مثال‌ها نشان می‌دهد که برای نهادینه شدن فرهنگ نقد و نقد پذیری در جامعه‌ی ایرانی راهی طولانی در پیش داریم.