حکومت طالبان؛ بدتر از آنچه تصور می‌شد

گروه بین الملل:دومین سالگرد به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان فرارسید. پیش از خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان در سال ۲۰۲۱ بسیاری از کارشناسان افغان نسبت به بازگشت طالبان هشدار داده بودند؛ آن‌ها امروز احساس می‌کنند رها شده‌اند.
دومین سالگرد سقوط دولت پیشین در افغانستان و به قدرت رسیدن دوباره طالبان در این کشور فرارسیده است.
مریم معروف آروین، ۲۹ ساله از افغانستان  می‌گوید: «راستش را بخواهید، احساس می‌کنم که در یک کابوس زندگی می‌کنم. دشوار است درک کنیم که در این دو سال گذشته چه بر سر ما آمده است.»او یک سازمان رفاه برای زنان و کودکان تأسیس کرده و در کابل زندگی می‌کند؛ شهری که دو سال پیش در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ (۲۴ مرداد ۱۴۰۰) به تسخیر طالبان  درآمد.
با خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان، طالبان موفق شد در عرض چند هفته تمام کشور را در یک پیشروی برق‌آسا تسخیر کند. به‌رغم وعده‌های اولیه مبنی بر احترام به حقوق زنان بر اساس قوانین شریعت، طالبان طی دو سال گذشته مجموعه‌ای از ممنوعیت‌ها را وضع کرده‌اند که حقوق زنان و دختران را به شدت کاهش داده است. آنها از حیات عمومی جامعه بیرون رانده شده‌اند، از فعالیت در نهادهای آموزشی و بازار کار کنار گذاشته شده‌اند و آزادی حرکت آنها به شدت محدود شده است.
آروین، فعال حقوق زنان در افغانستان می‌گوید: «من نمی‌فهمم این امید از کجا آمد که طالبان تغییر کرده یا حتی بهبود یافته است. ما همیشه می‌دانستیم که با طالبانِ در قدرت، هر آنچه که به دست آورده‌ایم را از کف خواهیم داد.»او با اشاره به برگزاری یک کنفرانس مطبوعاتی از سوی فعالان زن و نمایندگان جامعه مدنی در کابل به فاصله اندکی پیش از به قدرت رسیدن طالبان افزود: «ما گفتیم به مناطقی که تحت کنترل طالبان بوده نگاه کنید و ببینید که چگونه آنها حقوق زنان را تحقیر می‌کنند، اما کسی نمی‌خواست حرف ما را بشنود.»
حتی پیش از بازگشت به قدرت در کابل، طالبان موفق شده بود گام به گام کنترل بخش‌هایی از مناطق روستایی افغانستان را به دست گیرد. به هر منطقه‌ای که پا می‌گذاشتند و مسلط می‌شدند، زنان را مجبور می‌کردند در خانه بمانند و از نقش‌های سنتی دختر، همسر یا مادری پیروی کنند، همانند دوره اول قدرت‌گیری طالبان از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱؛ در آن زمان، زنان در افغانستان اجازه تحصیل و کار نداشتند و تنها در همراهی اقوام مرد اجازه خروج از خانه را داشتند؛ اگر زنی به تنهایی سفر می‌کرد، باید در انتظار ضربات شلاق می‌بود.دکتر عالمه عالمه، معاون پیشین وزیر صلح افغانستان  می‌گوید که طالبان سال ۲۰۲۱ تفاوت چندانی با طالبان دهه ۱۹۹۰ ندارد. وزارت صلح افغانستان که به منظور مذاکرات صلح بین افغان‌ها تأسیس شده بود، پس از قدرت گرفتن طالبان منحل شد.
به گفته او، طالبان نسبت به زمانی که برای اولین بار در دهه ۱۹۹۰ حکومت کردند، فقط محتاط‌تر و با تجربه‌تر شده بودند.
این فعال پرسابقه حوزه حقوق زنان افغانستان توضیح می‌دهد: «طالبان از زمانی که بار دیگر به قدرت رسیده‌اند، ۵۱ ممنوعیت برای زنان صادر کرده‌اند که بیش از یک ممنوعیت در ماه است. آن‌ها برای اینکه جامعه جهانی نترسانند، تمام ممنوعیت‌ها را یکباره اعلام نکردند.»
آمریکا در سال ۲۰۱۸ مذاکرات مستقیم با طالبان را آغاز کرد. عالمه عالمه، معاون پیشین وزیر صلح افغانستان که اکنون در آلمان زندگی می‌کند، معتقد است که اگر دولت افغانستان و کارشناسان محلی را وارد این مذاکرات می‌کردند، قضیه به گونه دیگری پیش می‌رفت.به گفته او ایالات متحده و هم‌پیمانانش می‌خواستند با گفت‌وگوهایی که با طالبان در دوحه پایتخت قطر داشتند، راه خروج از درگیری در افغانستان هموار کنند؛ زیرا حتی پس از سرنگونی رژیم طالبان توسط ائتلاف بین‌المللی در سال ۲۰۰۱، طالبان به مقاومت مسلحانه شدید علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی ادامه دادند. از آن زمان افراد نظامی و غیرنظامی پرشماری در این درگیری‌ها جان خود را از دست دادند.
گفت‌وگوها با طالبان در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ (۱۰ اسفند ۱۳۹۸) به توافقی انجامید که یک جدول زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی و همچنین سایر نیروهای ناتو تعیین کرده بود.
معاون پیشین وزیر صلح افغانستان می‌گوید: «توافق فوریه ۲۰۲۰ خواستار گفت‌وگوهای صلح بین افغان‌ها شده بود که در آن طالبان باید مستقیماً با دولت افغانستان مذاکره کنند. ما [در دولت] برای آن آماده شده بودیم اما طالبان هیچ علاقه‌ای به گفت‌وگو با ما نشان نداد. آنها می‌دانستند که ایالات متحده افغانستان را ترک می‌کند و حاضر به دادن امتیاز نبودند. ایالات متحده به آن‌ها ارتقای دیپلماتیک داده بود با این استدلال که طالبان تغییر کرده است.»
شماری از کارشناسان می‌گویند که مذاکرات مستقیم با ایالات متحده، برای طالبان حیثیت سیاسی به همراه آورد. آنها در دفتر دوحه خود توافقنامه‌ای را با آمریکا امضا کردند که قرار بود صلح به افغانستان بیاورد. این گروه از کارشناسان می‌گویند که این توافقنامه، روحیه ارتش افغانستان را تضعیف کرد و منجر به کاهش قابل توجه مقاومت آن‌ها در برابر پیشروی‌های بعدی طالبان شد.
خوشحال آصفی، روزنامه‌نگار و مدیر اجرایی سابق رادیو و تلویزیون آریانا گفت: «آنچه در افغانستان در ماه اوت ۲۰۲۱ اتفاق افتاد، پیروزی نظامی طالبان نبود، بلکه برآمد یک تصمیم سیاسی بود.»آصفی که در آن زمان به طور روزانه از وقایع پیش رو گزارش می‌داد، می‌افزاید: «هیچ‌کس در مورد پیشینه مذاکرات با طالبان اطلاع نداشت. به نظر می‌رسید که کشورهای غربی از حمایت خود از دولت وقت عقب‌نشینی کرده‌اند.»