تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۱۷ ساعت ۱۳:۳۸
کد مطلب : ۱۴۹۶۱۶
موفقیت شهرداریها در گرو نگاه مشارکتی
سید چمران موسوی
ارزیابی شهرداری هم بخشی از ارزیابی کلیت سازمان‌های عمومی و دولتی در ایران است پس اگر رضایت عمومی مردم از سازمان‌های دولتی زیاد نباشد نمی‌توان انتظار رضایت بالا از شهرداری داشت. اما مسئله‌ای که شهرداری را با دیگر سازمان‌ها متفاوت می‌کند این است که این نهاد با زندگی روزمره مردم سروکار دارد. آلودگی هوا، فضای سبز، انضباط در ساختوساز، زیبایی شهر و دسترسی‌ها از امور مهمی است که رسیدگی به آنها در حیطه وظایف شهرداری‌هاست و مردم انتظار دارند به خوبی انجام شود اما به دلایل مختلف به‌نظر می‌رسد این وظایف آنچنان که مورد انتظار مردم بوده انجام نشده است.
البته در بعضی حوزه‌ها مثل فضای سبز و مترو اقداماتی شده و توانسته رضایت مردم را جلب کند اما ساختوساز و ایمنی شهر از حوزه‌هایی است که در آنها ناکارآمدی وجود دارد. مردم انتظار دارند کسی که شهردار تهران می‌شود پیشینه خوبی داشته باشد؛ یعنی فرد بی‌تجربه‌ای نباشد که بخواهد به‌تازگی فعالیت در حوزه شهرداری را امتحان کند. شهرداری و مدیریت شهری حوزه‌ای تخصصی است و با بسیاری دیگر از پست‌ها در دولت متفاوت است. اینکه کسی سال‌ها در دولت یا وزارتخانه‌ای فعالیت کرده و در حوزه کاری خود موفق بوده اصلا به این معنا نیست که می‌تواند در شهرداری هم موفق عمل کند؛ چراکه شهرداری نوعی دولت محلی است و امور مربوط به آن تنوع بسیاری داشته و بسیار با مردم سروکار دارد.
فردی که با نظام دولتی خوگرفته نمی‌تواند در نظام شهرداری موفق شود. یکی از مسائلی که ما همیشه دچارش بوده‌ایم این است که خواسته‌‌ایم شهرها را با نگاه دولتی اداره کنیم درحالی‌که شهرداری نیازمند نگاه مدنی و مشارکتی است. در همه جای دنیا و در همه شهرهای توسعه‌یافته هم این‌گونه است. در این شهرها، شهرداری به مردم بسیار نزدیک است و کسی‌که می‌خواهد شهردار شود باید بتواند با مردم ارتباط برقرار کند، مشارکت‌شان را جلب کرده و از توان آنها در اداره شهر استفاده کند؛ این یک کار معمولی نیست. از دیگر سو، حل بسیاری از مسائلی که شهر با آن مواجه است باید در سطح بالاتری از شهر اتفاق بیفتد.تراکم‌فروشی به‌دلیل نیاز شهرداری به تامین درآمد است و از دهه 60 که دولت کمک خود را به شهرداریها قطع کرد، شهرداریها ناچار به این کار شده‌اند.
تا‌کنون نیز راه‌حلی جهت تامین درآمدهای پایدار برای شهرداریها ارائه نشده است. به‌عنوان مثال دولت می‌تواند به شهرداریها اجازه دهد در حد خودشان از فعالیت‌های درآمدزا، مالیات‌های محلی دریافت کنند تا دیگر مجبور به شهرفروشی نباشند. در سطوح بالاتر مشاهده می‌کنیم که هیچ برنامه و تفکری برای حل معضل شهرداریها وجود ندارد. یکی دیگر از نیازها در حوزه شهرداری، تیم است. شهرداری را نباید در یک نفر به‌عنوان شهردار خلاصه کرد. مهم است که تیم کاری شهردار را چه کسانی تشکیل می‌دهند. کار در شهرداری نیازمند یک تیم قوی است و کاندیدای پست شهرداری باید افرادی را که در تیمش حضور خواهند داشت در همان ابتدا و زمان ارائه برنامه‌ها مشخص کند. با این توصیف لازم است سطح مدیریت در شهرداری تغییر کرده و از حالت فردمحور به تیم‌محور تغییر کند؛ تیمی که برنامه‌ای مشترک آماده کرده باشد و تعهد دهد که برنامه‌اش را به‌صورت تیمی اجرایی کند.
ارزیابی شهرداری هم بخشی از ارزیابی کلیت سازمان‌های عمومی و دولتی در ایران است پس اگر رضایت عمومی مردم از سازمان‌های دولتی زیاد نباشد نمی‌توان انتظار رضایت بالا از شهرداری داشت. اما مسئله‌ای که شهرداری را با دیگر سازمان‌ها متفاوت می‌کند این است که این نهاد با زندگی روزمره مردم سروکار دارد. آلودگی هوا، فضای سبز، انضباط در ساختوساز، زیبایی شهر و دسترسی‌ها از امور مهمی است که رسیدگی به آنها در حیطه وظایف شهرداری‌هاست و مردم انتظار دارند به خوبی انجام شود اما به دلایل مختلف به‌نظر می‌رسد این وظایف آنچنان که مورد انتظار مردم بوده انجام نشده است.
البته در بعضی حوزه‌ها مثل فضای سبز و مترو اقداماتی شده و توانسته رضایت مردم را جلب کند اما ساختوساز و ایمنی شهر از حوزه‌هایی است که در آنها ناکارآمدی وجود دارد. مردم انتظار دارند کسی که شهردار تهران می‌شود پیشینه خوبی داشته باشد؛ یعنی فرد بی‌تجربه‌ای نباشد که بخواهد به‌تازگی فعالیت در حوزه شهرداری را امتحان کند. شهرداری و مدیریت شهری حوزه‌ای تخصصی است و با بسیاری دیگر از پست‌ها در دولت متفاوت است. اینکه کسی سال‌ها در دولت یا وزارتخانه‌ای فعالیت کرده و در حوزه کاری خود موفق بوده اصلا به این معنا نیست که می‌تواند در شهرداری هم موفق عمل کند؛ چراکه شهرداری نوعی دولت محلی است و امور مربوط به آن تنوع بسیاری داشته و بسیار با مردم سروکار دارد.
فردی که با نظام دولتی خوگرفته نمی‌تواند در نظام شهرداری موفق شود. یکی از مسائلی که ما همیشه دچارش بوده‌ایم این است که خواسته‌‌ایم شهرها را با نگاه دولتی اداره کنیم درحالی‌که شهرداری نیازمند نگاه مدنی و مشارکتی است. در همه جای دنیا و در همه شهرهای توسعه‌یافته هم این‌گونه است. در این شهرها، شهرداری به مردم بسیار نزدیک است و کسی‌که می‌خواهد شهردار شود باید بتواند با مردم ارتباط برقرار کند، مشارکت‌شان را جلب کرده و از توان آنها در اداره شهر استفاده کند؛ این یک کار معمولی نیست. از دیگر سو، حل بسیاری از مسائلی که شهر با آن مواجه است باید در سطح بالاتری از شهر اتفاق بیفتد.تراکم‌فروشی به‌دلیل نیاز شهرداری به تامین درآمد است و از دهه 60 که دولت کمک خود را به شهرداریها قطع کرد، شهرداریها ناچار به این کار شده‌اند.
تا‌کنون نیز راه‌حلی جهت تامین درآمدهای پایدار برای شهرداریها ارائه نشده است. به‌عنوان مثال دولت می‌تواند به شهرداریها اجازه دهد در حد خودشان از فعالیت‌های درآمدزا، مالیات‌های محلی دریافت کنند تا دیگر مجبور به شهرفروشی نباشند. در سطوح بالاتر مشاهده می‌کنیم که هیچ برنامه و تفکری برای حل معضل شهرداریها وجود ندارد. یکی دیگر از نیازها در حوزه شهرداری، تیم است. شهرداری را نباید در یک نفر به‌عنوان شهردار خلاصه کرد. مهم است که تیم کاری شهردار را چه کسانی تشکیل می‌دهند. کار در شهرداری نیازمند یک تیم قوی است و کاندیدای پست شهرداری باید افرادی را که در تیمش حضور خواهند داشت در همان ابتدا و زمان ارائه برنامه‌ها مشخص کند. با این توصیف لازم است سطح مدیریت در شهرداری تغییر کرده و از حالت فردمحور به تیم‌محور تغییر کند؛ تیمی که برنامه‌ای مشترک آماده کرده باشد و تعهد دهد که برنامه‌اش را به‌صورت تیمی اجرایی کند.
