به گروگان گرفتن جان مردم در کارشکنی سیاسیون علیه واردات واکسن

گروه جامعه: سال ۱۴۰۰ در حالی آغاز شد که دو ماه قبل از آن، اولین دوز‌های وارداتی واکسن اسپوتنیک روسی وارد کشور شده و بر بازوی کادر درمان تزریق شد. دو ماه قبل از آن نیز اولین واکسن‌های ایرانی وارد مرحله آزمایش بالینی شدند.

جریان واکسیناسیون در ایران، با فراز و فرود‌های گوناگونی مواجه شد، فراز و فرودی که ابتدا با کمبود واکسن و در ادامه با عدم تحقق وعده‌ها در مورد تولید واکسن ادامه داشت. این در حالی بود که طبق اعلام وزارت بهداشتی‌ها برآورد شده بود که برای کشور ۲۷۰ میلیون دوز واکسن کرونا تامین شود که شامل تامین واکسن از محل واردات مستقیم، واردات از طریق سازوکار کووکس، تولید داخلی و تولید مشترک واکسن بود.

در ماه‌های اولیه سال، موضوع واردات واکسن که هنوز واکسن‌های ایرانی به مرحله کارآزمایی بالینی نرسیده بودند، دغدغه مهم مردم و مسئولان نظام بود. واکسنی که در ابتدا قرار بود روسیه و سبد کوواکس نیاز‌های ایران را پوشش دهد، اما نه واردات واکسن محقق شد و نه پوششی که وعده داده شد. 

وعده‌های واکسنی در سال ۱۴۰۰
در روز نخست فروردین ۱۴۰۰، سخنگوی وزارت بهداشت از پوشش کامل واکسیناسیون تا پایان سال خبر داد و در ۱۰ فروردین‌ ماه نیز سخنگوی دولت وعده داد که اکثریت جامعه در تابستان واکسینه خواهند شد.بیست و هفتم فروردین ماه سعید نمکی وزیر وقت بهداشت ادعا کرد: «واردات واکسن مطمئن کرونا به کشور و همچنین تولیدات داخلی به خوبی در حال انجام است به گونه‌ای که امروز می‌توانیم ادعا کنیم جزو کشور‌های موفق جهان بوده‌ایم. برخلاف برخی اظهارنظر‌های مغرضانه که ایران را در زمینه واردات و تزریق واکسن کرونا از دنیا عقب می‌دانند، کشورمان وضعیت مناسبی دارد، به صورت جهانی اعلام شده کار تزریق این واکسن تا پایان سال ۲۰۲۲ برای مردم خواهد بود و من این اطمینان را می‌دهم که تا پایان امسال همه مردم و یا حداقل بخش اعظمی از شهروندان ایرانی به واکسن دسترسی پیدا کرده و حتی بسیاری از این افراد تا پایان عمر همین دولت آن را تزریق خواهند کرد.»

این در حالی بود که در پایان دولت چنین اتفاقی رخ نداد و تعداد معدودی از جامعه واکسینه و برخلاف وعده‌های گوناگون در مورد واردات واکسن تعداد معدودی واکسن وارد کشور شد و نه اکثریت جامعه که حداقل تا پایان دولت ۱۶ میلیون و ۹۸۶ هزار و ۸۸۲ نفر واکسن کرونا را تزریق و ۶ میلیون و ۱۵۰ هزار و ۸۱۷ نفر نیز دوز دوم این واکسن را تزریق کرده بودند و در واقع مجموع واکسن‌های تزریق شده تا اول شهریور ماه به ۲۳ میلیون و ۱۳۷ هزار و ۶۹۹ هزار دوز رسیده بود.

وعده‌های خیالی تولید واکسن کرونا
این تنها مسئولان وزارت بهداشت نبودند که وعده واکسن می‌دادند. تولیدکنندگان نیز وعده‌های عجیب و غریب و فضایی می‌دادند. محمد مخبر دزفولی، رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام و معاون اول کنونی رئیس جمهور در ۵ اردیبهشت ماه اعلام کرد: «تمام خطوطمان آماده است و ماه اردیبهشت یک میلیون دوز، تولید و به وزارت بهداشت ارائه خواهیم کرد.  در خرداد ماه ۳ تا ۳.۵ میلیون دوز را تولید و تقدیم خواهیم کرد. در تیرماه این راندمان به ۱۰ تا ۱۲ میلیون دوز در ماه خواهد رسید که به وزارت بهداشت تحویل خواهیم داد؛ در مرداد میزان تولید به ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در ماه خواهد رسید یعنی تا پایان مرداد ماه ۳۰ میلیون دوز واکسن کرونا را به وزارت بهداشت تقدیم خواهیم کرد. میزان تولید واکسن کرونا در شهریور به ۲۰ میلیون در ماه خواهد رسید و ظرف چندماه آینده مشکل واکسن کرونا در کشور نخواهیم داشت.»وی همچنین اظهار کرد: «تا پایان شهریور ماه ۵۰ میلیون دوز واکسن تولید برکت به وزارت بهداشت تحویل داده خواهد شد.»

علی عسکری آزاد، معاون اجرایی ستاد اجرایی فرمان امام نیز گفت: «سه میلیون دوز واکسن تا پایان خردادماه تولید می‌شوند و تا پایان شهریور ماه نیز ۵۰ میلیون دوز دیگر تولید و ذخیره سازی خواهد شد.»پیش از آن محمدرضا شانه‌ساز رئیس وقت سازمان غذا و دارو نیز در مراسم رونمایی از خط تولید واکسن کووایران برکت گفته بود برای تولید ۱۹۷ میلیون دوز واکسن کرونا در فروردین امسال ظرفیت‌سازی شده است. اکنون در پایان سال ۱۴۰۰ و آغاز سال ۱۴۰۱ نه وعده مخبر و نه وعده شانه‌ساز هیچ یک عملی نشد.

حرکت لاک‌پشتی تولید داخل واکسن کرونا
 سعید نمکی، سوم خرداد ماه، اظهار کرد: «در ماه جاری اولین تزریق واکسن ایرانی کرونا در کنار سایر واکسن‌های وارداتی آغاز خواهد شد. برنامه ما این است که تا پایان خرداد ماه امسال واکسیناسیون گروه‌های آسیب‌پذیر شامل افراد بالای ۶۵ سال، بیماران خاص و بیماران صعب‌العلاج انجام شود و در تابستان واکسیناسیون عمومی با واکسن ایرانی آغاز شود». این در حالی بود که در نیمه همین ماه مجوز مصرف اضطراری این واکسن صادر شد و تزریق عمومی آن تا ماه بعد طول کشید چرا که برخلاف وعده‌های مسئولان برکت عملا تعداد دوز‌های اندکی از این واکسن در اختیار وزارت بهداشت قرار داده شد.

محمد مخبر دزفولی نیز چهارم خرداد ماه اظهار کرده بود: «هم فاز یک و دو و هم فاز سه که انجام گرفته بسیار نتایج خوبی داشته و فکر می‌کنیم در خرداد ماه بشود واکسیناسیون عمومی با تولیدات ستاد اجرایی انجام شود. تقریبا نزدیک ۸۰۰ هزار تا یک میلیون دوز تولید شده است و به دلیل اینکه هنوز اجازه مصرف عام داده نشده ما سرعت را کمی کم کردیم چرا که انبار و نگهداری آن موضوع خاصی است، ولی امکانات تولید به خوبی فراهم شده تا ظرف یک تا ۱.۵ ماه آینده بتوانیم ۴ تا ۵ میلیون دوز واکسن را تحویل دهیم و این کار شروع شود.»

در واقع خرداد ماه مجوز مصرف اضطراری واکسن کووایران برکت صادر و گفته شد تا حدود یک میلیون دوز از این واکسن در اختیار وزارت بهداشت گذاشته شده است. روز چهاردهم تیرماه نیز علیرضا رئیسی معاون وزیر بهداشت خبر داد تا امروز ۲۴۰ هزار دوز واکسن در اختیار وزارت بهداشت گذاشته شده است.دیگر واکسن‌های تولید داخل نیز وضعیت بهتری از برکت نداشتند. مجوز مصرف اضراری واکسن پاستوکووک چند روز پس از برکت صادر شد، اما عملا مصرف آن محدود بود چرا که به گفته مسئولان پاستور وعده‌ها در مورد بودجه برای راه‌اندازی خطوط تولید به این انستیتو داده نشد و واکسن‌های تزریق شده واکسن‌هایی بودند که از کوبا وارد کشور شدند.

در حال حاضر نیز که این واکسن برای دوز سوم واکسیناسیون و همچنین واکسیناسیون کودکان در نظر گرفته شده است به دلیل راه‌اندازی خطوط تولید محدود هرازگاهی دچار کمبود می‌شود.مجوز مصرف واکسن‌های اسپایکوژن، کووپارس و فخرا نیز با تأخیر صادر شد، در مقطعی حتی قرار شد که پروژه واکسن فخرا تعطیل شود چرا که وزارت بهداشت تمایلی به خرید آن نداشت. در روز‌های اخیر نیز مجوز مصرف واکسن نورا صادر شد.

واردات واکسن، کارشکنی مخالفان دولت
 واردات واکسن نیز از همان ابتدا با وعده‌های عجیب و غریب آغاز شد. علی ربیعی سخنگوی وقت دولت در همان روز وعده خرید ۲۱ میلیون دوز واکسن را به مردم داد. رئیس جمعیت هلال احمر نیز از واردات ۱۵۰ هزار دوز واکسن فایزر خبر داد، اما در ادامه واردات هر نوع واکسن آمریکایی و انگلیسی ممنوع شد. وعده واردات واکسن سبد کوواکس که ایران ۱۶ میلیون دوز آن را پیش خرید کرده بود نیز محقق نشد و تنها بخش محدودی از آن وارد کشور شد.

این در حالی بود که کیانوش جهانپور، مدیرکل روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در آن مقطع زمانی در مورد واردات واکسن گفت: «با توجه وعده طرف‌های خارجی به ما اعم از کوواکس و خرید مستقیم از کشور‌های دیگر، انتظار داریم که حداقل تا پایان خرداد ماه حدود هفت میلیون دوز واکسن از منابع مختلف دریافت کنیم. البته این موضوع به توان تولید و توزیع طرف‌های خارجی بستگی دارد و اگر وعده‌ها محقق شود تا پایان خرداد ماه می‌توانیم بیش از هفت میلیون دُز واکسن دریافت کنیم، اما این موضوع کاملا تابعی از روند تولید در آن کشور‌ها و سیاست‌های شرکت‌های تولیدکننده خارجی است.»

اما موضوع تنها این نبود، در کشور نیز برخی از سیاسیون که عمدتا در جناح مخالف دولت بودند هجمه زیادی را علیه واردات واکسن آغاز کردند. این موضوع موجب کارشکنی‌های بسیاری در رابطه با واردات واکسن شد و از سوی دیگر موجب شد تا دولت نسبت به خرید واکسن دست به عصاتر راه رفته و عملا واردات واکسن با تأخیر آغاز شود. در همین زمان دو پیک چهارم و پنجم کرونا بیشترین قربانی‌های خود را به جا گذاشتند. این کارشکنی‌ها با انتقادات گسترده‌ای از سوی مردم، کارشناسان سلامت و متخصصان مبارزه با بیماری واقع شد.

با پایان کار دولت روحانی و آغاز به کار دولت رئیسی، به ناگاه انتقادات و هجمه‌ها پایان یافت و واردات واکسن به کشور سرعت گرفت به گونه‌ای که تا امروز بیش از ۱۷۰ میلیون دوز واکسن کرونا وارد کشور شده است. این موضوع نشان داد که سلامت مردم نیز می‌تواند گروگان سیاسی برخی از جناح‌ها و جریانات قرار بگیرد.
در حال حاضر واردات واکسن کرونا به کشور انجام نمی‌شود، تنها خرید‌های قبلی ایران از سبد کوواکس و برخی واکسن‌های اهدایی از سوی کشور‌های دیگر به ایران وارد می‌شود و قرار است در ادامه واکسیناسیون کشور با واکسن‌های ایرانی صورت گیرد.